Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Hava Aracı İpoteği

Aircraft Mortgage

Funda KURTULUŞ

Taşınır rehninin ana tipi teslimi zorunlu rehindir. Diğer rehin türleri teslimi zorunlu rehnin birer istisnası olarak ortaya çıkar. Teslim ile meydana gelen bazı sakıncaları gidermek için teslimsiz taşınır rehinleri de oluşturulmuştur. Bunların arasında hayvan rehni, maden rehni, ticari işlemlerde taşınır rehni, gemi rehni ve hava aracı rehni bulunmaktadır. Bu rehin türleri sicilli taşınır rehni olarakta anılmaktadır. Sicilli taşınır rehninde, özel sicillere kayıt suretiyle rehin konusunda belirlilik sağlanmaktadır. Hava aracı ipoteği, hava araçlarını konu alan bir sicilli taşınır rehni türüdür ve Türk Sivil Havacılık Kanunu (TSHK) m.69-84 arasında düzenlenmiştir. TSHK m. 65’e göre her ne kadar hava araçları taşınır mal olarak kanunda düzenlenmişse de ekonomik değerleri ve kapladıkları hacimleri sebebiyle mülkiyet hakkının devri ya da sınırlamasına ilişkin işlemlere sıkça konu olmamaları sebebiyle de herhangi bir taşınır mala göre farklılıklar içmektedirler. Bu çalışmada hava aracı ipoteği kavramı, konusu, hukuki niteliği, kuruluşu, hükümleri ve sona ermesi incelenmiş ayrıca hava aracı ipoteği diğer rehin türleri ile karşılaştırılmıştır.

Hava Aracı, İpotek, Sicilli Taşınır Rehni, Türk Sivil Havacılık Kanunu.

The main type of movable mortgage is a mandatory delivery mortgage. Other types of movable mortgage appear as exceptions to the mandatory mortgage. In order to prevent some of the inconveniences that are due to the delivery, the movable mortgage that does not require delivery has been created. These include animal mortgage, mining mortgage, movable property mortgage, ship mortgage and aircraft mortgage. These types of mortgages are referred to as registered movable mortgages. In the registered movable mortgages, there is a certainty about the mortgage by recording to special registers. Aircraft mortgage is a type of mortgage whose topic is the air vehicles and is regulated by Turkish Civil Aviation Law (TCAL) articles between 69-84. According to TCAL article 65, although aircrafts are regulated as movable goods, they are subject to differences in relation to any movable good, as they are not often subject to transactions related to the transfer or restriction of ownership due to their economic value and the volume they cover. In this study, the concept, subject, legal nature, establishment, provisions and termination of the aircraft mortgage were examined and compared with other types of mortgages.

Aircraft, Mortgage, Registered Movable Mortgage, Turkish Civil Aviation Code.

GİRİŞ

Taşınır rehni, bir alacağı güvence altına almak için malike ait bir taşınır ve hak üzerinde kurulan ve borç ödenmediği takdirde alacaklıya rehinli eşya üzerinde tasarruf yetkisi veren bir ayni haktır1. Türk Medeni Kanununda taşınır rehnini sınırlı sayıda olmak üzere altı kalemde düzenlenmiştir. Bunlar teslimi zorunlu rehin (TMK m.939-949); hapis hakkı (TMK m.950-953); alacak ve haklar üzerinde rehin (TMK m.954-961); rehin karşılığında ödünç verme işi ile uğraşanlar (TMK m.962-969); hayvan rehni (TMK m. 940) ve rehinli tahvildir (TMK m.970-972).

Taşınır rehninde rehin konusunda belirlilik esastır. Taşınır rehninin ana tipi teslimi zorunlu rehindir. Diğer rehin türleri teslimi zorunlu rehnin birer istisnası olarak ortaya çıkar. Teslim ile meydana gelen bazı sakıncaları gidermek, malikleri haksız olarak güç bir duruma sokmamak maksadıyla teslimsiz taşınır rehinleri de oluşturulmuştur. Bunların arasında hayvan rehni, maden rehni, ticari işletme rehni, gemi rehni ve hava aracı rehni bulunmaktadır. Bu rehin türleri sicilli taşınır rehni olarakta anılmakta ve özel kanunlarla ayrıca düzenlenmektedirler. Sicilli taşınır rehninde, özel sicillere kayıt suretiyle rehin konusunda belirlilik sağlanmaktadır2.

Hava araçları, ticari hayatta önemli ölçüde hizmet üretimi sağlamakta ve ekonomik değerleri sebebiyle de önemli birer teminat konusu haline gelmektedirler3. Borçtan şahsen sorumlu olan malikin, gelir elde ettiği ulaşım aracının zilyetliğini alacaklıya ya da yediemine devretmesi, önemli bir gelir kaynağından mahrum kalmasına sebebiyet verecektir4. Bu gelir kaynağına sahip olamayan malik borcu ifada sıkıntıya düşecek, ifa edemediği durumda da rehnin paraya çevrilmesi sonucunda hava aracı satılacaktır.