6728 Sayılı Kanun’un Çeke İlişkin Hükümlerinin “Çekte Şekil Şartları” Bakımından Değerlendirilmesi
An Assessment of the Provisions of the Law No. 6728 According to “Form Requirements in the Check”
Zehra Güney,Şafak Narbay
09.08.2016 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren, 15.07.2016 tarihli ve 6728 sayılı “Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (6728 sayılı Kanun)” ile birçok kanunda yeni düzenlemeler ve değişiklikler öngörülmüştür. Bu Kanun ile özellikle çek hukuku bakımından 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) çeke ilişkin hükümlerinde ve 5941 sayılı Çek Kanunu’nda (ÇekK) önemli yenilikler yapılmıştır. Bu makale çek hukuku bakımından yapılan değişiklikleri inceleyecektir. Öncelikle, 6728 sayılı Kanun ile TTK’nın 780’inci maddesinde sayılan çekin unsurlarına “karekod” ve “banka seri numarası” şeklinde iki yeni unsur eklenmiş ve ayrıca aynı Kanun’un 781’inci maddesinde birtakım düzenlemeler yapılmıştır. TTK m.780/4 hükmüne istinaden de, 31.12.2016 tarihli ve 29935 sayılı Resmi Gazete’de (3’üncü Mükerrer) “Çeklerde Karekod Uygulamasına İlişkin Tebliğ” yayınlanmıştır. Diğer taraftan 5941 sayılı ÇekK m.2 hükmünde de değişiklik yapılmış; çek defterinin her bir yaprağında yer alması gereken unsurlara, 6102 sayılı TTK m.780 ve 781’de yapılan düzenlemelere paralel bir şekilde yeni unsurlar eklenmiştir.
6728 sayılı Kanun, Türk Ticaret Kanunu m.780/m.781, Çek Kanunu m.2/7, Çek, Çekin Unsurları, Karekod, Banka Seri Numarası.
“Law on the Amendment of Some Laws for the Improvement of the Investment Environment (Law No. 6728 and dated 15.07.2016)” – which was published in the Official Gazette on 09.08.2016 – has brought significant changes to the previous regime. This Law has especially made changes in the provisions relating to check in the Turkish Commercial Code No. 6102 (TCC) and in the Check Act No. 5941 (CA). This article seeks to examine these changes brought to the provisions of check. Firstly, two new features are added to the elements of check listed in Article 780 of the TCC by the Law no. 6728: “data matrix” and “bank serial number”. Secondly, another change made with respect to the check can be seen in Article 781 of the TCC. The Official Gazette date 31.12.2016 and no. 29935 (3rd Repetition) contained the “Communiqué on the Application of the Data Matrix in Checks” concerning the Article 780/4 of the TCC. In addition, there are changes made in Article 2 of the CA; new features are added to the elements included in each leaf of the check book in parallel with the amendment made in Articles 780 and 781 of the TCC.
Act No: 6728, Turkish Commercial Code article 780/m, Check Act Article 2/7, Check, Elements of Check, 2-d Barcode, Bank Serial Number, Data Matrix.
Giriş
Türk hukukunda çeke ilişkin düzenlemeler, 6102 sayılı TTK’nın kıymetli evraka ayrılan Üçüncü Kitabı'nın 780’inci ilâ 823’üncü maddelerinde, 5941 sayılı ÇekK’da ve ÇekK uyarınca çıkarılan tebliğlerde1 yer almaktadır. Bundan başka 5411 sayılı Bankacılık Kanununun2 3’üncü, 4’üncü, 5’inci ve 55’inci maddelerinde, 2004 sayılı İcra İflâs Kanununun3 167’nci vd. maddelerinde ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun4 204’üncü ve 210’uncu maddelerinde de çeke ilişkin düzenlemeler mevcuttur. Ayrıca çekte de poliçede olduğu gibi temelde nitelikli bir havale ilişkisi bulunduğundan, TTK’nın çeke ilişkin 818’inci maddesinde poliçeye ilişkin birtakım hükümlere de atıf yapılarak, bunların da çekler hakkında uygulanması kabul edilmiştir. Çeklerin kullanımı ile ilgili olarak zamanla çeşitli sorunların ortaya çıkması ve bu sorunlara karşı Türk hukukuna özgü bir takım uygulamaların geliştirilmesi ve de özellikle karşılıksız çeklerin önlenmesine ilişkin olarak öngörülen yaptırımların yetersiz kalması gibi nedenlerle, çeke ilişkin yeni düzenlemeler yapılmasının yanı sıra mevcut düzenlemelerde de geçen süreç içerisinde birçok değişiklikler ve eklemeler yapılarak çek hukukuna ilişkin mevzuatımız bugünkü halini almıştır.
Beraberinde getirdiği sorunlarla birlikte güncelliğini korumaya devam eden çek, son olarak 09.08.2016 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren5, 15.07.2016 tarihli ve 6728 sayılı “Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”la yapılan esaslı değişiklikler ve yeni düzenlemeler ile tekrar gündeme gelmiştir6. Çalışmamızın konusunu oluşturması sebebiyle, 5941 sayılı Çek Kanununun “Bankanın araştırma yükümlülüğü, çek hesapları ve çek defterleri” kenar başlıklı 2’nci maddesinde yenilikler getiren 6728 sayılı Kanunun 61’inci maddesi ile yine 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun “Unsurlar” kenar başlıklı 780’inci ve “Unsurların bulunmaması” kenar başlıklı 781’inci maddelerinde önemli değişiklikler öngören 70’inci ve 71’inci madde hükümleri ve ayrıca TTK m.780/4 hükmüne istinaden hazırlanarak, 31.12.2016 tarihli ve 29935 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Çeklerde Karekod Okutulmasına İlişkin Tebliğ” hükümleri ele alınacaktır7. Zira bu düzenlemelerin temel amacının, muhtemel sakıncalarının ve yararlarının ve de özellikle karşılıksız çeklerle mücadele noktasında ne derece etkin rol oynayacağının ele alınması ve değerlendirilmesi gerekmektedir. 6728 sayılı Kanunla zorunlu hale getirilen karekod uygulaması, karşılıksız çeklerle mücadele noktasında önemli bir düzenleme olmakla birlikte, birçok soru işaretini de beraberinde getirmektedir.
Çalışmamız “giriş”,“6728 sayılı Kanunun çeke ilişkin hükümlerinin ‘çekte şekil şartları’ bakımından incelenmesi” ve yapılan yeni düzenlemelere ilişkin “değerlendirmelerimiz” kısımları olmak üzere toplamda üç bölümden oluşmaktadır. İkinci bölümde, 6728 sayılı Kanunun çeke ilişkin hükümlerinin çekte şekil şartları bakımından değerlendirilmesi temelinde, 6728 sayılı Kanun değişikliğinden önceki durumu, 6728 sayılı Kanunun temel amacını ve 6728 sayılı Kanunun çekte şekil şartları bakımından getirdiği yenilikleri ele alacağız. Nihayet son bölümde, düzenlemeye ilişkin değerlendirmelerimize yer vereceğiz.
