Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Vergi Hukukunda Arama Müessesesi

Search Institution in Tax Law

Süleyman Karabeyser

Vergi denetim yollarından olan arama, “Konut Dokunulmazlığı” ve “Özel Hayatın Gizliliği” gibi anayasal güvenceyle korunan iki temel hak ve hürriyete müdahale anlamına geldiği için diğer denetim yolları olan yoklama, inceleme ve bilgi toplama müesseselerinden farklı özellikler ihtiva etmektedir.

Temel hak ve hürriyetler ancak hâkim kararıyla kısıtlanabildiğinden Vergi Usul Kanunu’nda düzenlenen arama da ancak hâkim kararıyla gerçekleştirilebilmektedir. Bu sebepten ötürü arama diğer denetim yolları gibi idari bir karar olmayıp yargısal bir işlemdir. Tüm bunlara ek olarak arama ancak vergi kaçakçılığı suçu şüphesinin var olması durumunda yapılacağı için niteliği itibariyle adli aramadır. Çalışmada vergi hukukundaki arama kavramı, şartları, usulü ve sonuçları; mevzuat, doktrin ve yargı kararları ışığında anlatılmaya çalışılacaktır.

Arama, Adli Arama, Vergi Hukukunda Arama, Vergi Denetimi, Vergi Kaçakçılığı.

“Search”, one of the ways of tax auditing, due to being considered a violation of the two constitutionally guaranteed fundamental right and freedom named “Immunity of Domicile” and “Right to Privacy”, contains different aspects than inspection, examining and fact-finding which are other ways of auditing.

Since fundamental rights and freedoms can only be restricted by a judicial decision, “search”, which is regulated in the Tax Procedure Law, can only be implemented by a judicial decision as well. Therefore, unlike the other ways of auditing, “search” is a judicial procedure and not an administrative decision. Besides, since “search” can only be implemented on the condition that a suspicion of tax evasion crime exists, in respect of its qualification, it is considered a “search and seizure” procedure. In this study, the term “search” regulated in the Tax Law, its conditions, procedure and consequences will be explained in the lights of regulations, doctrine and judicial decisions.

Search, Search & Seizure, Taxational Search, Tax Auditing, Tax Evasion.

Giriş

Ülkemizde, vergilendirme yetkisi kullanılarak mükelleflerden tahsil edilen vergilerin çoğu beyana dayalı vergilerdir. Bu vergilendirme sistemi, matrahın mükellefçe belirlendiği bir sistem olarak işletildiği için her zaman verimli olamamaktadır. Bunun belli başlı sebepleri olmasına karşın en önemli sebebi, ülkemizde vergi ödevi bilinci yerleşmemesidir. Bu sistemde mükellefler, vergiyi doğuran olayların bir kısmını veya tamamını belgelendirmekten kaçınmak suretiyle vergi tarhiyatına engel olmaktadırlar. Birçok yönden avantajı olan beyana dayalı tarhiyat sisteminin dezavantajlarını ortadan kaldırabilmek için vergi denetimi büyük önem arz etmektedir.

Vergi denetimi, Vergi Usul Kanununa göre dört şekilde vücut bulmaktadır. Bunlar sırasıyla; yoklama, inceleme, arama ve bilgi toplamadır. Bu çalışmada arama müessesesi ve bu müessesenin Ceza Muhakemesi Kanunu ile olan ilişkisi anlatılacaktır.

İlk bölümde Vergi Usul Kanununda düzenlenen arama kavramı, ardından da VUK m. 147 gereği Ceza Muhakemesi Kanunundaki arama kavramı açıklanmaya çalışılacaktır. Arama, temel hakların ve hürriyetlerin bir veya birkaçına müdahale anlamına geldiği için, Vergi Usul Kanunundaki diğer denetim yollarına oranla çok daha ağır şartlara bağlanmıştır. Söz konusu şartlar ise yazının ikinci bölümünde üç başlık halinde açıklanmaya çalışılacaktır.