Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Türk Hukukunda
Kurgusal Karakterlerin Korunması

Protection of Fictional Characters in Turkish Law

Ozan Ali Yıldız

Kurgusal karakterler, içerisinde yer aldıkları fikir ve sanat eserinin önemli bir parçasını oluştururlar. Sahip oldukları bu önemli konum onların içerisinde yer aldıkları eserden bağımsız olarak da korunmalarını gerektirmektedir. Bu çalışmada 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında kurgusal karakterlere sağlanan koruma ele alınacaktır. Türk hukukunda, eserlerde aranan unsurları barındırmaları şartıyla bunların bağımsız bir eser olarak korunması mümkündür. Ancak grafik karakterler ve diğer karakterlerin korunması açısından farklı hükümlere başvurmak gerekmektedir. Söz konusu unsurları barındırmayan kurgusal karakterler ise haksız rekabet hükümleri çerçevesinde korunabilir.

Kurgusal Karakter, Edebi Karakter, Grafik Karakter, Eser Parçası, Telif Hukuku, Haksız Rekabet.

Fictional characters plays a crucial role within the scope of the intellectual and artistic work which it forms the part of. This particular situation necessitates that its copyright shall be protected independently of the work in which it is included. The purpose of this study is to examine the protection provided for the fictional characters under the Law No. 5846. Under Turkish Law, a fictional character may be protected as an independent work, provided that it includes the elements required for a production to be considered as a work. However, with respect to the protection of the graphic characters or other characters, different provisions shall be referred. Characters not containing these elements may be protected under the provisions of the unfair competition.

Fictional Character, Literary Character, Graphic Character, Part of Work, Copyright Law, Unfair Competition.

Giriş

Bir eserin okuyucu veya izleyici tarafından beğenilmesi birçok etkenin bir araya gelmesi sonucunda gerçekleşir. Bu etkenlerden birisi de şüphesiz eserde yer alan kurgusal karakterlerdir. Özellikle baskın bir karakterin etrafında geçen olayların anlatıldığı eserlerde, bu karakter o kadar önemlidir ki eserin kendisini geri planda bırakabilir. Dahası, bazı hallerde bir kurgusal karakterin ünü, onu yaratan yazarın ününü dahi aşabilir. Örneğin İngiliz yazar Arthur Conan Doyle, yarattığı Sherlock Holmes karakterinin kendisini gölgede bıraktığını düşünmüş ve bu sebeple, Son Vaka (The Final Problem, 1893) adlı hikâyesinde bu kurgusal karakteri öldürmeye karar vermiştir. Ancak Sherlock Holmes karakteri öyle geniş bir hayran kitlesine ulaşmıştır ki yazar 10 yıllık bir aradan sonra baskılarına dayanamayarak tekrar bu karakteri konu alan hikâyeler yazmaya başlamıştır.

Eserin okuyucu veya izleyici tarafından beğenilmesine katkı sağlayan kurgusal karakterler, içerisinde yer aldıkları eserden bağımsız olarak da eser sahibine ekonomik menfaat sağlayabilirler. Eser sahibi, kurgusal karakteri başka bir eser içerisinde kullanabileceği gibi, marka olarak tescilini de sağlayabilir. Ayrıca kurgusal karakterlerin ürünleştirilerek ticaretinin yapılması da mümkündür. Sahip oldukları bu özel durum okuyucuların veya izleyicilerin üzerinde yarattıkları etkiyle bir arada düşünüldüğünde, etkin bir hukuki korumaya ihtiyaç duyarlar. Bu noktada tespite muhtaç olan husus ise kurgusal karakterlerin hangi kanun hükümleri çerçevesinde korunabileceği ve buna bağlı olarak karakterin yaratıcısına hangi hakların sağlanacağıdır.

Bu çalışma kapsamında, öncelikle kurgusal karakter kavramına ve kurgusal karakter türlerine ilişkin açıklamalar yapılacaktır. Bu açıklamalar yapıldıktan sonra kurgusal karakterlerin 5486 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) hükümleri uyarınca korunabilirliği ve korumanın kapsamı incelenecektir.