Tüketici Hukukunda İdari Para Cezaları

Hulusi CEYLAN

ÖZET:

Çalışmada, 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda öngörülen idari para cezaları madde madde sıralanmış; bu cezaları uygulayacak kurumlar ve bu cezalara karşı itiraz yolları ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler: Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, İdari Para Cezaları, Tüketici.

Giriş

Türkiye'de tüketicinin korunması amacıyla bir kanun kabul edilmesi ihtiyacı doğması üzerine çeşitli tasarılar hazırlanmış ve bunlar tartışılmıştır. Sonunda 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK) kabul edilmiştir. 23.2.1995 tarihinde kabul edilerek, 8 Eylül 1995 tarihinde yürürlüğe giren bu Kanun, 14.06.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4822 sayılı Kanun ve 08.02.2008 tarihinde Resmî Gazetede yayımlanan 5728 sayılı Yasayla, neredeyse tümüyle değiştirilmiştir¹.

4822 sayılı Kanunla değiştirilen ve TKHK’nın 3. maddesinde yer alan tüketici tanımına göre; “Tüketici, bir mal veya hizmeti ticari ve mesleki olmayan amaçlarla edinen, kullanan veya yararlanan gerçek veya tüzel kişiyi” ifade eder². Bu tanım, eski tanıma göre daha uygun bir tanım olup, Avrupa Topluluğu düzenlemeleri ile de uyum içindedir. Yasanın orijinal halindeki tüketici tanımında, mesleki ve ticari amaçlı olmayan ifadesi yerine “özel amaçlarla” ifadesi yer aldığı için tanım oldukça dar ve tartışmaya açıktı. Peki “özel amaçlar” ne demektir? Gerçek ve tüzel kişiler tüketici kavramına dahil edildiğine göre, bir anonim şirketin yemekhanesinde tüketilmek üzere satın alınan mallar “özel amaçlı” kabul edilecek midir?³ 4822 sayılı Kanun ile kabul edilen ve hem çeşitli tartışmaları ortadan kaldıran hem de önceki tanıma göre daha kapsamlı bir tanım getiren tüketici tanımından⁴ hareketle, tüketici kavramının unsurlarını tespit etmek mümkündür. Bu unsurlar, tüketicinin işlem yaparken amacının ticari ve mesleki olmaması, tüketicinin bir malı veya hizmeti edinmesi, yararlanması veya kullanması ve tüketicinin gerçek veya tüzel kişi olmasıdır.