Kanun Yoluna Başvurunun Süre Yönünden Reddi Halinde Kesinleşme Sorunu

Mehmet SARI

ÖZET:

Kanun yolu, bir mahkeme kararının yeniden incelenmesi ve gerekiyorsa değiştirilmesi için tanınmış bir başvuru yoludur. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda ve kanun yolu ile ilgili düzenlemeler içeren ilgili diğer kanunlarda, her kanun yoluna başvuru belli bir sure ile sınırlı tutulmuştur. Bu süreler kesin ve hak düşürücü nitelikte olup belirlenen sürede kanun yoluna başvurulmazsa kanun yoluna başvuru hakkı düşecektir. Eğer süresi geçirilen kanun yolu, normal kanun yolu ise bu durumda doğal olarak mahkeme kararı kesinleşecektir. Süresi geçirildikten sonra kanun yoluna başvurulması halinde, bu başvurunun, hükmü veren mahkeme tarafından incelenmesi öngörülmüş ise de; kanun yolu başvurularının süresinde olup olmadığının üst derece mahkemesi tarafından da incelenmesi mümkündür. Bu çalışmada kanun yolu başvurusunun süre yönünden reddi üzerinde durulmuş ve nihayet üst derece mahkemesinin süre yönünden ret kararı vermesi halinde; bu kararın ilk derece mahkemesi kararının kesinleşmesine etkisi ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Bölge Adliye Mahkemesi, Yargıtay, temyiz, istinaf, kanun yolu, süre, ret, kesinleşme, kesinleşme şerhi, karar düzeltme.

1. Kanun Yolu Kavramı

Kanun yolu , davanın taraflarına bir mahkeme kararının yeniden incelenmesi ve gerekiyorsa değiştirilmesi için tanınmış bir başvuru yoludur. “Kanun yolu kavramından, bir kazai kararın, her şeyden önce bir hükmün daha üst bir mahkemede kontrol ettirilebilmesi için taraflara verilmiş bir usuli imkân anlaşılmalıdır¹.” Bir diğer tanıma göre ise “kanun yolu kavramı tarafa kendi aleyhine olan ve kesinleşmemiş bir yargı kararının bir üst derece mahkemesinde incelenmesi ve bertaraf edilmesi imkânını veren bir hukuki çare olarak tarif edilir.”² Yerel mahkeme kararlarının yanlış olma ihtimali her zaman mümkün olduğundan, hemen her hukuk sisteminde kanun yolu müessesesi kabul edilmiştir. Kanun yoluna müracaatla, hüküm veren yerel mahkeme kararının kesinleşmesi önleneceğinden, kanun yoluna müracaat imkânı da sonsuz değildir. Ayrıca kesinleşmiş yerel mahkeme kararlarına karşı kabul edilen kanun yolu da vardır.

Genel olarak istinaf ve temyiz normal kanun yolu olmak üzere iki çeşit kanun yolu vardır. İstinaf ve temyiz kanun yolları nihai kararın kesinleşmesine engel olan kanun yollarından olup nihai mahkeme kararına karşı temyiz ve/veya istinaf yoluna müracaat edilmişse ancak söz konusu kanun yolu tüketilmesinden sonra anılan mahkeme kararının kesinleşmesi mümkün olabilecektir. Yargılamanın iadesi ise kesinleşmiş yerel mahkeme kararları için kabul edilmiş bir kanun yoludur. Buna göre istinaf ve temyizin -ve önceki hukuk sistemimizde kabul edilen kanun yollarından karar düzeltmenin- normal (adi) kanun yolu, yargılamanın iadesinin ise olağanüstü kanun yolu olduğu ileri sürülebilecektir.