Avrupa Birliği Parlamentosu ve Konseyinin Bilgisayar Programlarının Hukuki Korunmasına Dair Yönergesi (2009/24/EG)

Mustafa AKSU

ÖZET:

Bu çalışmada 1991 tarihli Avrupa Konseyinin Bilgisayar Programlarının Hukuki Korunmasına İlişkin Yönergesin ile aynı adı taşıyan Avrupa Birliği tarafından 23 Nisan 2009 tarihinde kabul edilmiş ve Avrupa Birliği Resmî Gazetesinde 5.5.2009 tarihinde yayımlanmış 25 Mayıs 2009 tarihinde de yürürlüğe girmiştir bulunan Yönerge incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler: Bilgisayar Programlarının Korunması, Avrupa Birliği, Fikri Mülkiyet Hukuku.

I. Bilgisayar Programlarının Korunması Hususunda Avrupa Birliğindeki Eğilim

Fikri mülkiyet hukuku kapsamındaki önemli tartışmalardan biri bilgisayar programlarının nasıl korunması gerektiği ile ilgilidir ve bu tartışma başlangıçta bir belirsizlik içerisinde gelişmiştir¹. Öncelikle patent hukuku kapsamında bir korunmanın bilgisayar programlarının yapısına daha uygun olacağı yönünde bir eğilim belirmişken, daha sonra bunların fikir ve sanat eserleri hukuku kapsamında korunması eğilimi giderek ağırlık kazanmış ve gerek uluslararası gerek ulusal düzenlemeler bu eğilim çerçevesinde biçimlenmiştir². Ancak bilgisayar programlarının giderek patent hukuku kapsamında da korunması yönünde bir eğilim ve uygulamanın gelişip yerleştiği de açıktır. Avrupa Birliğinde bu yönde bir Yönerge kabul edilmemiş olmakla birlikte, bu yönde çalışmalar yapılmış, Komisyonunun hazırladığı 20.2.2002 tarihli Bilgisayar Uygulamalı Buluşların Patentlenebilirliğine Dair Yönerge Önerisi, çok tartışılmış, ancak güncel olarak Avrupa Parlamentosunun son kararı ile rafa kaldırılmış durumdadır³. Bilgisayar programlarının fikir ve sanat eserleri hukuku kapsamında korunması hususunda ise doksanlı yılların başında bir Yönerge çıkarılmış⁴ ve buna göre üye ülkelerin iç düzenlemeleri biçimlenmiştir⁵. Türk hukukundaki bilgisayar programlarının korunmasına ilişkin FSEK’deki hükümlerin kaynağı da büyük ölçüde bu Yönergedir⁶. Avrupa Birliğinin 1991 tarihli bu Yönergesi şimdi yenilenmiştir. Gerçekten aynı konuda özünde tamamen aynı başlıklı yeni bir Yönerge (23 Nisan 2009) kabul edilmiş ve bu Yönerge Avrupa Birliği Resmî Gazetesinde 5.5.2009 tarihinde yayımlanmıştır⁷. Bu Yönerge, AB Resmî Gazetesi’nde yayınlanmasından yirmi gün sonra, yani 25 Mayıs 2009 tarihinde yürürlüğe girmiştir (madde 11).

II. Avrupa Birliğinin bu yeni Yönergesinin içeriği

Avrupa Birliği Parlamentosu ve Konseyinin bu yeni Yönergesi adından da anlaşılacağı gibi bilgisayar programlarının hukuki korunmasına ilişkindir. 1991 tarihli Yönergenin (1991/250/EWG) ilk maddesinde olduğu gibi, yeni Yönergenin ilk maddesinde de bilgisayar programlarının Edebiyat ve Sanat Eserlerinin Korunmasına İlişkin Bern Sözleşmesi anlamında edebiyat eseri olarak korunması esas alınmıştır. Yeni önergenin metni gibi, gerekçeleri de daha önceki ile hemen hemen bütünüyle örtüşmektedir. Bu açıdan bakıldığında Yönergenin yenilenmesi ile öz itibariyle aslında bir yenilik getirilmemiştir. Yönergedeki yenilikler büyük oranda hukuki dayanaklardaki değişiklikler ile Avrupa Birliğindeki dönüşüme paralel bazı usulü eklemelerden ibarettir. Yönergenin başlığından da anlaşılacağı üzere Avrupa Parlamentosunun yasal düzenleme yapılması hususunda birlikte karar verme yetkisindeki artışlara binaen, Yönerge artık, Avrupa Birliği Parlamentosu ve Konseyinin Yönergesidir.