Bağışlayana Dönme Koşullu Bağışlama Şerhinin Paylı Mülkiyetin Sona Ermesi (izale-i Şuyu) Davasına İlişkin Sonuçları ve Paya Bağlı İntifa Hakkına Dayalı Olumsuzluklardan Ders Alınmayışı Üzerine Düşünceler
The Results of The Priority Notices of Reversion Clause on Gift Relating the Dissolution Case and the Opinions of the Unlearned Lessons From the Negativities About the Right of Usufruct on Share
E. Saba Özmen,Müge ÜREM
Paylı halin giderilmesi davası, taşınmaz mülkiyetinin özel hukuktan doğan kanuni kısıtlamasını oluşturur. Sonuçta cebri artırma ile satış sonucu paylı mülkiyet birliği sona erer. Daha önce paya bağlı intifa hakkı kurulmuş olması halinde intifa hakkına konu olan pay ortadan kalkar; çünkü sona eren pay mülkiyetinin yerine satış bedeli hakkı ikâme değer (surrogat) olarak geçer ve pay üzerindeki intifa hakkı paya düşen satış bedeli üzerinde devam eder. Kanunun ruhundan çıkan bu sonuca bağlı olarak ihaleyle satılan taşınmaz üzerinde pay varmışçasına intifa hakkının devam edeceği savunulamaz. Bu bilimsel sonucun aksine Yargıtay İBK oluşturulmuş ve paylı mülkiyet payları üzerinde muvazaalı intifa hakları kurulmasına yol açarak paylı mülkiyetin sona ermesi davası açmaları sonucu kötüniyetli paydaşların taşınmazı rayiç bedelinin altında elde edebilme imkanı sağlanmıştır. TMK 700. madde değişikliği karşısında bu defa aynı amaca TBK m. 292/I hükmünce yapılan bağışlayana dönme koşullu bağışlama sözleşmesinin şerhi sonucunda ulaşma gayretleri çoğalmıştır. Şöyle ki, TBK m. 292/II hükmünce bu sözleşmelerin şerhi düzenlenmiş olup paylı mülkiyetin sona ermesi davası açmadan önce konmuş şerhin varlığı halinde cebri arttırmanın bu şerhle yüklü yapılması gerektiği yolunda kararlar verilmeye başlanmıştır. Çalışmamızda bu hatalı uygulamanın neden terkedilmesi gerektiği hakkında açıklamalar yapılmış ve somut örneklerle mağduriyetler dile getirilmeye çalışılmıştır.
Paylı Mülkiyet, Paylı Mülkiyetin Sona Ermesi Davası, İntifa Hakkı, Bağışlayana Dönme Koşullu Bağışlama, Şerhler.
Dissolution case is one of the statutory restrictions on ownership; so the share with the right of usufruct is removed; the surrogate exists as a sale price instead of the ownership on the share which is removed and it is not argued that the right of usufruct on share exists. However the Supreme Court decision is contrariwise. Shareholders who are in bad faith find the legal basis under TCO Art. 292 as TCC Art. 700. Under TCO Art. 292/II the priority notices is regulated and some decisions are made related that the compulsory liquidation must be executed with the priority notices which were glossed before the dissolution case. In our article, the explanations on why it should be given up such unfair practice are worded and the unfair sufferings are tried to be mentioned with the concrete samples.
Collective Ownership, Dissolution Case, Right Of Usufruct, Reversion Clause On Donation, Priority Notices.
I. GENEL OLARAK KONUNUN SUNUMU
Hatalı Yargıtay kararlarının kanun hükmü haline gelmesi Yargıtay’ın olduğu kadar komisyonda yer alan hukukçuların da büyük hatası sonucu oluşmaktadır. Bilimsel bir süzgeçten geçmeden yapılan kanun değişiklikleri Türk Medeni Kanunu ile ilgili olunca tam bir hukuki garabete dönüşmektedir. Bu duruma sebep olan hükümlerin mehaz İsviçre Medeni Kanunu’nda bulunmayışı dikkatle irdelenmelidir. Kanun değişiklikleri ile kararın o yönde çıkmasını engellemek için hüküm konması da kabul edilebilir bir yöntem değildir. Doğru olan, kararların bilim süzgeci ile hatalı yönde oluşmasının önüne geçilmesidir.
Özmen’in ortak yazar olarak kaleme aldığı bir makalede pay üzerinde1, intifa hakkı kurulması halinde paydaşlardan birinin açtığı paylı mülkiyetin sona ermesi davasında taşınmazın intifa hakkı ile yüklü ihaleye çıkartılmasına ilişkin kararların hukuki temelden yoksunluğuna işaret edilmiştir. Aynı makalede hatalı kararların yarattığı huzursuzluğun çözümü olarak TMK m. 700 hükmüne vücut vermesine ilişkin hatalı sonuçlara ayrıca dikkat çekilmiştir. Aynı olumsuzluğun, hukuki temelden yoksun yönleriyle, bu defa da paya bağlı olarak bağışlayana dönme koşullu bağışlama şerhlerinde yaşanmaya başlandığı görülmüştür. Dolayısıyla TMK m. 700 hükmü ile yapıldığı gibi hatalı Yargıtay içtihadına dayalı olarak yeni bir hataya vücut veren kanun değişikliğine gidilmemesi için Yargıtay kararlarının eleştirisini yapma zorunluluğu ortaya çıkmıştır.
Bu makalede TMK m. 700 hükmünün hukukumuza temelsiz bir gerekçe ile girmesine bağlı olarak aynı hatalı sürecin paya bağlı bağışlayana dönme koşullu bağışlama şerhlerinde yaşanmaması için paya bağlı intifa hakkından ders alınması gerektiği savıyla öncelikle bu konuda açıklamalarla eleştirilerde bulunacağız.
