Çekte Muhatap Banka Sorumluluğunun Kapsamı

Pınar Uzun Şenol

Banka, ekonomik ve sosyal durumunu yeterli gördüğü ve hakkında yasak kararı bulunmayan kişilere çek hesabı açabilir, onlarla çek anlaşması yapabilir ve çek defteri bastırıp verebilir. Banka, araştırma yükümlülüğü kapsamında belirli bilgi ve belgeleri talep etmeli ve almalıdır. Belirli hallerde kanuni yükümlülüklere aykırı davranan banka, banka görevlisi ve çek düzenleyen kişiye idari veya adli para cezası veya hapis cezası öngörülmektedir.

6273 sayılı Kanun ile değişik 5941 sayılı Çek Kanunu, çek hesabı açılacak kişiler ile bunlardan istenecek belgelerin tayininde bankaların dikkatli davranmasını öngörmek suretiyle, kayıt dışı ekonominin denetim altına alınmasını hedeflemektedir. Bu sebeple muhatap banka, çek hesabı açtırmak isteyen kişinin yasaklı olup olmadığını araştırmak, ekonomik ve sosyal durumunu tespit etmek ve buna göre çek hesabı açmak ve çek defteri vermekle yükümlüdür.

Çek, Muhatap, Düzenleyen, Hamil, Banka, Çek Hesabı, Muhatabın Sorumluluğu.

Bank opens a check account to people whom their economic and social conditions are adequate and they have lack of prohibition. Also, bank makes check agreements with them and gives them printed checkbook. Bank should request specific information and documents within the scope of search obligation and receive them. Administrative or judical fine or penalty of imprisonment are sentenced to the bank, bank staff and drawer acts contrary to the stautory obligations.

The Law of Cheques No. 5941 amended by Law No. 6273 aims the unrecorded economy to regulate thereby providing the banks to act cautious with regard to people who will have check account and their documents. Therefore, drawee bank is obligant of search the people who will have check accounts and their economis and social conditions.

Cheque, Drawee, Drawer, Holder, Bank, Cheque Account, Liability of Drawee.

GİRİŞ

Türk Ticaret Kanunu’nda, kambiyo senetlerinin yer aldığı dördüncü kısmın üçüncü bölümünde kambiyo senetleri başlığı altında düzenlenen çek; poliçe ve bonodan sonra üçüncü bir ticaret senedi şekli olarak karşımıza çıkmaktadır.

Kanunda öngörülmüş sıkı şekil şartlarına bağlı olarak düzenlenen, para ödeme amacına özgülenen, yazılı ve soyut bir havale niteliğinde olan çek, kanunen emre yazılı bir kambiyo senedidir¹. Esas itibariyle 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu md. 780 - 823 hükümleri arasında düzenlenen çek, mevcut hükümlerin yeterli olmaması sebebiyle özel kanun niteliğini haiz 5941 sayılı Çek Kanunu’nda da hüküm altına alınmıştır.

6273 sayılı Kanun ile değişik 5941 sayılı Çek Kanunu’nun amacı, çek defterlerinin içeriklerine, çek düzenlemesine, kullanımına, hamillerin korunmasına ve kayıt dışı ekonominin denetim altına alınmasına ilişkin esaslar ile çekin karşılıksız çıkması ve belirlenen diğer yükümlülüklere aykırılık halinde uygulanacak yaptırımları belirlemektir (md. 1). Biz bu çalışmamızda, çekte muhatap banka sorumluluğunun kapsamını sırasıyla, çekte muhatap olma ehliyeti, çek defterlerinin bankalarca basılması, bankanın çek hesabı açması ve çek defterlerinin verilmesi, bankaların bildirim yükümlülüğü, çekin muhatap banka tarafından ödenmesi, muhatap bankanın yasal ödeme yükümlülüğü, muhatap bankanın ödeme yükümlülüğünün bulunmadığı haller ve muhatap bankanın karşılıksız çeki ödemesi ile sahte veya tahrif edilmiş çeki ödeyen muhatap bankanın sorumluluğu başlıkları altında incelemeye çalışacağız.