Kompozit Doku Nakli
Burcu Görkemli
GİRİŞ
Son dönemlerde adından sıkça bahsedilen kompozit doku nakilleri, organ ve doku nakli türlerindendir. Ancak diğer nakil türlerinden farklı olarak hastaların hayatlarını sürdürmelerine yönelik olmaktan öte, yaşam kalitesini artırma yönünde gelişen tıbbi müdahalelerdir. Teknolojik gelişmelerin hayatın her alanına yansıdığı günümüz dünyasında, kişilerin hayatlarını idame ettirme isteği, hayat standartlarını üst seviyede tutmak suretiyle gerçekleştirme arzusuyla birleşmektedir. Bu durum ise, kompozit doku naklini endikasyon bakımından diğer tıbbi müdahalelerden ayrıştırmaktadır. Hastanın ayrıntılı ve açıklayıcı olacak bir biçimde aydınlatılması sonucunda rızasının alınması ve en önemlisi hastanın hayatı boyunca bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlara ve neticesinde komplikasyon ve yan etkilere maruz kalacağı gerçeği ile, hekimlerin hukuki ve cezai sorumluluklarının ne olacağı konusunun hukuki zemine oturtulmak suretiyle, açıklığa kavuşturulmasını gerektirmektedir.
Ceza hukukunun kişilere yüklediği sorumluluk bakımından, rıza açıklamasının bir sonuç doğurması ya tıbbi gereklilik halinin mevcudiyetini ya da bu alanla ilgili kanuni düzenlemeyi gerektirir. Kompozit doku naklinde ise, ateşli silah yaralanmaları gibi durumlar dışında, tıbbi gereklilik halinin mevcut olmadığı vakalar ile karşılaşılmakta; kanuni düzenleme bakımından ise kompozit doku nakli Bakanlığın çıkarmış olduğu bir yönerge ile gerekçelendirilmektedir. Kişilerin yaşamı ve yaşam kalitesini bu denli etkileyen bir konunun yürütme organının işlemi ile düzenlenmiş olması; buna karşılık organ ve doku naklinin olması gerektiği gibi kanunlarımızda ayrıntılı bir şekilde düzenleniyor olması, kişilerin Anayasa ile korunan yaşama hakkı bakımından büyük bir tezattır. Ayrıca, hayati öneme sahip böyle bir konunun kanunen düzenleme altına alınmamış olması, bu konuda hekimlerin yapacakları operasyonlarda sorumluluklarının belirlenmesi açısından da bir belirsizlik ortamı oluşturmuştur. Bu çalışmanın hareket noktası; kompozit doku nakli konusunun genel çerçevede ele alınmak suretiyle bu alandaki kanuni düzenleme gereksinimi ve bu bağlamda hekimlerin cezai sorumluluğunun ne olacağı meselesidir.
I. KOMPOZİT DOKU NAKLİ
Kompozit doku naklindeki kompozit kelimesi, “homojen bir yapıya sahip olmayıp farklı/çoklu doku ve organ parçalarından meydana gelen” şeklinde tanımlanmıştır1. Kompozit doku nakli ise, doku donörü tarafından verilen; yüz, el, ayak parmakları, karın duvarları vb. birden fazla doku tiplerini içeren, sağlam doku parçalarını ya da tamamını onarım veya değiştirme amaçlı olarak, alıcının hasarlı veya çalışmayan dokusu yerine koymak suretiyle, söz konusu hasarlı bölgenin kanlanması, hareket ve duyu kazanmasına vesile olan, nakil sonrası hastalık riskini azaltmak için alıcının bağışıklık sistemini baskılayan ilaçları kullanmasına ihtiyaç duyulan nakil olarak tanımlanmaktadır2.
