Türk Ceza Hukukunda Sapma
Duygu MERKİ
Sapmada, fail, kastettiği suçu işlemek üzere icra hareketlerini tamamladığı halde netice, istenilmeyen bir konu veya istenilenle birlikte istenilmeyen bir başka konu üzerinde daha gerçekleşmektedir. Bunun sebebi ise failin işlemek istediği suç sayılan fiili gerçekleştirmede yeterli bir beceriye sahip olmaması veya farklı birtakım olayların daha ortaya çıkmasıdır. Sapmanın ‘tek neticeli sapma’ ve ‘çok (çift) neticeli sapma’ olarak anılan görünüş biçimlerinde, failin ne şekilde cezalandırılacağını gösteren açık bir kanun hükmü bulunmamaktadır. Ceza kanununun gerekçesinde suçların içtimaına gönderme yapılıyorsa da çözümün kusurluluk konusu içerisinde araştırılması gerektiği kanısındayız. Bu sebeple sapma halinde, fail kast veya taksirine göre cezalandırılması gerektiğine ilişkin bilgiler vereceğiz.
Sapma, Hata, Kusurluluk.
Transferred intent is caused when the intention to harm one individual inadvertently causes a second person to be hurt or another object to get harm instead. In some cases both intended and the inadvertently caused effects can committed. The cause of this situation can be the perpetrators lack of skill or the emergence of different events. There is no clear provision in the criminal code showing how the perpetrators transferred intent should be punished. Preamble of the criminal law is pointing at the Joinder of Offenses for this. But in our opinion assessing the criminal liability should be carried out within the framework of culpability.
Transferred Intent, Mistake on Victim, Culpability.
GİRİŞ
Ceza hukukunda, failin kasıtlı olarak gerçekleştirdiği hareketi sonucunda, istediği neticenin değil de bir başka neticenin meydana geldiği veya istediği neticeyle birlikte istemediği bir başka neticenin daha meydana geldiği durum, sapma olarak anılmaktadır. Failin ceza sorumluluğunun belirlenmesi anlamında oldukça önemli bir konu olan sapma halinde uygulanacak kurallar bakımından, Türk Ceza Hukuku’nda bir belirsizlik hakimdir. Bu konuya ilişkin tatbik edilecek olan esasların kanun tarafından gösterilmemiş olması, yargının farklı kararlar vermesine sebep olmaktadır. Aynı zamanda öğretide de yazarların tek bir görüş üzerinde birleşememiş oldukları dikkati çekmektedir.
Hazırlamış olduğumuz bu çalışmada, sapma halinde failin cezai sorumluluğunun ne şekilde belirlenmesi gerektiğine ışık tutacak esasları belirlemeyi amaçladık. Çalışmamızda, hangi hallerde sapmadan bahsedildiği, bunların örnekleri, yazarların bu konulardaki fikirleri ve yargı kararlarına yer verdikten sonra konuyla ilgili görüşümüzü belirttik. İncelememizi, failin kasıtlı ve sağlıklı iradesi ile gerçekleştirdiği hareket sonucunda ortaya çıkan istenmeyen netice hali (tek neticeli sapma) ve istenen netice ile birlikte istenmeyen bir neticenin daha ortaya çıkması hali (çok-çift neticeli sapma) ile sınırlı tuttuk. Yazarlar tarafından ‘illiyet bağında sapma’ olarak ele alınan konuyu, failin istediği neticeyi geçekleştirmesi fakat bununla birlikte istemediği başka herhangi bir neticenin daha ortaya çıkmamış olması sebebiyle çalışmamızdan ayrık tuttuk.
I. SAPMA KAVRAMI
Sözlükte, inhiraf, başka bir yöne meyletmek1 anlamına gelen sapma, ceza hukukunda, failin işlemek istediği suç sayılan fiili gerçekleştirmede yeterli bir beceriye sahip olamaması veya farklı birtakım sebeplerle, kastettiğinden farklı olarak ortaya çıkan neticeye2 ilişkin sorumluluğunun incelendiği konuyu anlatan terimdir3.
