Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Tam Gün Çalışma Esasına Geçiş Serüveni ve Hekimler ile Öğretim Üyesi Hekimler İçin Mevcut Durum

Atila ERKAL

Tam gün çalışma esasının kanunlaşmasıyla birlikte gerek Sağlık Bakanlığına bağlı Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu bünyesindeki hastanelerde ve gerekse yükseköğretim kurumlarında görev yapan öğretim üyesi hekimlerin mesai saatleri dışında serbest meslek icrası yasaklanmış öğretim üyelerinin kısmi çalışma imkanı da kaldırılmıştır. 2010 yılında Tam Gün Kanunuyla başlayan bu süreç Anayasa Mahkemesi’nin, Kanunun ilgili maddelerini iptal etmesi üzerine aradan uzun bir süre geçmesine rağmen hekimlerin ve öğretim üyesi hekimlerin çalışma esaslarına ilişkin belirsizlik devam ettirmektedir. Hekimlerin ve öğretim üyesi hekimlerin çalışma esasıyla ilgili çıkartılan son 6514 sayılı Kanunun ilgili maddelerinin iptali için Anayasa Mahkemesi’nde iptal davası açılması da bu belirsizliği sürdürmektedir. Şimdilik Sağlık Bakanlığı bünyesinde çalışan hekimlerin mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetleri yasaklanmış, üniversite öğretim üyeleri için de benzer bir hüküm getirilmiş ancak muayenehanelerin kapatılacağına ilişkin hükmün yürürlüğünü Anayasa Mahkemesi durdurmuştur.

Tam Gün Kanunu, Hekimlerin Çalışma Esası, Öğretim Üyelerinin Çalışma Esası, Sağlık Hukuku, Serbest Meslek İcrası.

Mit dem Gesetz über die ganztägige Arbeitszeit sind die Ärzte, die in den Gesundheitsministerium angegliederten Krankenhäuser arbeiten und die selbsständige freie Berufsausübung nach der Arbeitszeit der wissenschaftlichen Mitarbeiter der Universitätskliniken wurde verboten. Dabei wurde die Teilzeitarbeitsmögkichkeit der Universitäsmitarbeiter aufgehoben. Dieses vorgehen hat mit dem Gesetz über das Ganztagige Arbeitszeit von 2010 begonnen. Nach der Aufhebung der Gesetzesregelungen durch das Verfassungsgericht, geht die Unsicherheit weiter, ob die Ärzte selbstsändige Berufsausübung nach der Arbeitszeit durchführen können oder nicht. Das letzte Gesetz mit der Nummer 6514, welche die Arbeitsbedingungen und die Arbeitzeit regelt, wurde auch angefochtet. Daher ist die Unsicherheit noch nicht geklärt. Aktuell kann man sagen, dass die Ärzte, die in den Gesunheitsministerium angegliederten Krankenhäuser arbeiten, kein selbständiges Beruf ausüben dürfen. Eine ähnliche Regelung wurde auch für die Mitarbeiter der Universitätskliniken eingeführt. Allerdings hat das Verfassungsgericht durch die einstweilige Anordnung die Regelung über die Schliessung der Praxis eingestellt.

Gesetz über das Ganztägige Arbeitszeit, Arbeitsbedingungen der Ärzte, Arbeitsbedingungen der Lehrkräfte, Gesundheitsrecht, selbstständige Beufsausübung.

GİRİŞ

Tam Gün Kanunu1 olarak adlandırılan 5947 sayılı Kanunla2, gerek kamu hastanelerinde gerekse üniversite hastanelerinde çalışan hekimlerin çalışma esaslarında büyük değişikliklere gidilmiştir. Bu Kanunla sağlık hizmetlerinin daha etkin ve verimli hale getirilmesi, sağlık hizmetinden faydalananlar açısından daha kaliteli bir hizmetin sunulması ve herkesin buna daha kolay ulaşılmasının sağlanması amaçlanmıştır.3 Üniversiteler dışında kamu hastanelerinde çalışan hekim ve diş hekimlerinin sadece kamuda çalışmaları öngörülerek mesai saatinde ve haricinde serbest meslek icrası yasaklanmıştır. Üniversitelerde görev yapan öğretim üyelerinin ise kısmi statüde çalışma imkanı kaldırılmıştır. Bu değişiklikler gerek Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu bünyesindeki hastanelerde çalışan hekimler, gerekse üniversitelerde çalışan ve aynı zamanda hekim olan öğretim üyeleri tarafından tepkiyle karşılanmıştır. Kanunun yürürlüğe girmesi üzerine Anayasa Mahkemesi’nde tam güne ilişkin hükümlerin iptali için dava açılmış, Anayasa Mahkemesi de tam gün çalışma esasına ilişkin kanun maddelerini iptal etmiştir. Bunun üzerine 650 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile serbest çalışma esası tekrar kaldırılmış, Anayasa Mahkemesi yetki kanununa aykırılıktan dolayı KHK'yı iptal etmiştir. Akabinde kanun çalışmaları tekrar başlamış ve 6514 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla hekimlerin çalışma esasları yeniden düzenlenmiştir. Bahsi geçen her değişiklik çalışma esaslarına ilişkin farklı düzenlemeler getirmiş ve bu nedenle gerek Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu bünyesindeki hastanelerde ve gerekse üniversitede görev yapan hekimlerin serbest meslek icra edip edemeyecekleri, muayenehane açıp açamayacakları tartışmalara neden olmuştur. Hatta yapılan değişikliklerin ve özellikle serbest meslek icra etmelerine yönelik getirilen yasaklamanın tüm öğretim elemanlarını kapsayıp kapamadığı yönünde tartışmalar da doğmuştur.4 Bu tartışmalar devam ederken Anayasa Mahkemesi, 6514 sayılı Kanun ile Yükseköğretim Kanununa eklenen ve mesai saatleri dışında serbest çalışan öğretim üyelerinin maddenin yürürlüğe girmesinden itibaren 3 ay içinde serbest meslek faaliyetlerini sona erdirmelerini, aksi takdirde üniversiteyle ilişiklerinin kesileceğine ilişkin hükmün esası hakkında karar verilinceye kadar yürürlüğünü durdurmuştur.5 Mahkemenin yürürlüğü durdurma kararı ile birlikte öğretim üyelerinin mesai saatleri dışında serbest çalışmalarına ilişkin muamma devam etmektedir. Bu çalışmanın yayınlandığı tarihe kadar Anayasa Mahkemesi henüz esas hakkında bir karar vermemiştir.

Bu çalışmada, kamuda çalışan devlet memuru statüsüne haiz hekimler ile öğretim elemanları hakkında tam gün ve serbest çalışma esasının getirilmesindeki süreç ve hekimlerin mesleklerini icrasındaki mevcut durum üzerinde durulacaktır. Bu çerçevede özellikle tam gün ile ilgili Anaysa Mahkemesi ve Danıştay kararları da ele alınacaktır. Askeri hekimlerin çalışma esasları bunlara benzediği için ayrıca ele alınmayacaktır.

I. TAM GÜN ÇALIŞMA ESASINA GEÇİŞ SÜRECİ

Sağlık hizmetlerinin verimli ve kaliteli olarak sunulması için devamlı surette tedbirler alınmaktadır. 2003 yılında uygulanmaya başlanan sağlıkta dönüşüm programının uygulanma sürecinin bir parçası olarak da tam gün çalışma esası getirilmiştir.6 Bu süreçle, bir taraftan sağlık hizmetleri ifa eden teşkilatın yeniden yapılandırılması, diğer taraftan sağlık personelinin çalışma usul ve esasları tekrar belirlenmiştir. Sağlık teşkilatının yeniden yapılandırılmasıyla ilgili olarak Emekli Sandığı, SSK ve Bağ-Kur’dan oluşan parçalanmış sigorta sistemi Genel Sağlık Sigortası7 sistemi altında birleştirilmiş, aile hekimliği8 uygulamasına geçilmiş, Sağlık Bakanlığı ve Teşkilatı9 yeniden yapılandırılmıştır.10 Bu yapılandırmayla birlikte yeni bir model olarak, sağlık hizmetlerinin kamu-özel ortaklığı ile gerçekleştirilmesi için imkan getirilmiştir.