Güncel Sorunlar Işığında Yakalama ve Gözaltına Alma
Esra ALAN
ÖZET:
Bu çalışmada, Ceza Muhakemesi Kanununun düzenlemesi bakımından yakalama koruma tedbiri, koşulları, bazı özel yakalama durumları, gözaltına alma koruma tedbirinin koşulları, gözaltı süreleri, gözaltına alınan kişinin hakları, gözaltına alınan kimsenin hâkim önüne çıkarılması, gibi konular üzerinde durulacaktır. Burada “yakalama” teriminin yanında ayrıca “gözaltına alma”ya da yer verilmiştir. Zira yeni CMK, eskisinden farklı olarak yakalama ile gözaltına almayı birbirinden ayırmıştır. Ancak, bu ayırıma rağmen gözaltına alma, yakalamadan büsbütün bağımsız, müstakil bir koruma tedbiri olmadığından her ikisini de ifade edecek tarzda sadece “yakalama” terimini kullanacağız ve fakat eski – yeni arasındaki farkı yeri geldikçe örnekleri ile ortaya koymaya çalışacağız.
Anahtar Kelimeler: Yakalama, Gözaltına Alma, Önleme Yakalaması, Şüpheli, Sanık, Kuvvetli Suç Şüphesi, Susma Hakkı, Müdafi Yardımından Yararlanma Hakkı, Yakınlarına Haber Verme Hakkı, Soruşturma Evresi, Kovuşturma Evresi, Gıyabi Tutuklama, Sorgu ,Suç Şüphesi Altında Bulunan Kişi, Delilden Sanığa Sistemi.
Giriş
Ceza Muhakemesi Kanunumuz, bir yandan temel hakları ve özgürlükleri garanti ederken; maddi gerçeğin, insan hakları ihlallerine yol açılmadan bulunmasını sağlamaya çalışırken, diğer yandan da soruşturma ve kovuşturma makamlarının elini, yeni delil elde etme imkânları sunarak, Kriminalistik bilimini onların emrine vererek güçlendirmiş ve böylece güvenliğimizin özgürlük içinde gerçekleştirilmesinin yasal zeminini hazırlamıştır.
Buna rağmen ceza soruşturmaları ve kovuşturmaları, ne yazık ki ülkemizde hâlâ eski görüntüsünden uzaklaşamıyor. Son zamanlarda yaşanan olaylar gösteriyor ki, yakalama ve gözaltına alma gibi koruma tedbirleri amaç olmaktan çıkıp araç olarak kullanılmakta ve keyfi uygulamalar yaşanmaktadır1. Çalışma yeri, ikametgâhı herkesçe bilinebilen, daha da önemlisi kendilerine her an ulaşılabilecek kişiler, örneğin, gazeteciler, bilim adamları, sanatçılar suç işledikleri iddiası ile neden gece yarısı apar topar evlerinden alınıyor? Bu kişiler neden CMK’da öngörülen şekilde davet edilmiyor? Hukuk devleti ilkesine uygun bir ceza muhakemesi neden yapılamıyor?
