Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Roma Hukukunun Gelenek Hukuku (Common Law) Üzerindeki Etkisi

The Influence of Roman Law on Common Law

H. Gökçe TÜRKOĞLU

Roma hukuku, İngiltere’de, Kıta Avrupası ülkelerinde olduğu gibi iktibas edilmese de, Gelenek hukukunun, Roma hukukundan etkilendiği çok açıktır. Gelenek hukukunda var olan çeşitli kavramlar, ilkeler, terminoloji, yargılama hukukunda geçerli olan çeşitli düzenlemeler, Roma hukuku kaynaklıdır. Her ne kadar aksini savunan bazı hukukçular bulunsa da, gelişimi halen devam eden Anglo-Amerikan hukukunun, gelişimi, medeniyetin gelişimi ile paralellik gösteren Roma hukukundan yararlandığı rahatlıkla söylenebilir.

Gelenek Hukuku, Kilise Hukuku, Corpus Iuris Civilis, Anglo- Amerikan Hukuk Sistemi, Kıta Avrupası Hukuk Sistemi.

Even though, Roman law was not excerpted in England to the extent that it was received on the Continent, it is obvious that Roman law has influence on Common law. Some of the concepts, principles, terminology, the jurisprudential principles that exist in Common law have their roots in Roman law. Although there are some jurists that maintain the contrary, we can easily sat that, the Anglo-American law which still contiues to grow, drew benefit from the Roman law, whose own growth so closely parallels the growth of civilization.

Common Law, Canon Law, Corpus Iuris Civilis, Anglo-American Legal System, Continental Legal System.

Hukuk sistemleri denince, akla ilk olarak, aralarında kesin çizgilerle yapılmış bir ayrım olduğu belirtilecek şekilde, Kıta Avrupası hukuk sistemi ve Anglo-Amerikan hukuk sistemi gelir. Kıta Avrupası hukukunda, özel hukukun temelini Roma hukuku oluştururken, Anglo-Amerikan hukuk sisteminin esas olarak Common law denilen, Gelenek hukuku ile şekillendirildiği görülmektedir. Bu yüzden, her zaman için, Roma hukuku ile Gelenek hukukunun birbirinin tam zıddı olduğu ve Anglo-Amerikan hukukunun, Roma hukukunun etkisi altında kalmadığı düşünülmüştür. Buna göre, iki hukuk sisteminin arasındaki fark, Roma hukukunun, kanun metinlerine; Gelenek hukukunun ise, mahkeme kararlarına dayanmasından kaynaklanmaktadır1.

Oysa ki, bu düşünce doğru değildir. Her ne kadar, Roma hukuku, Kıta Avrupası hukuk sisteminin temeli olsa da, Anglo-Amerikan hukuk sisteminin üzerinde de çok derin izleri bulunmaktadır. Yani, Roma hukukunun, Gelenek hukukunun doktrinini ve kurumlarını etkilediğini söylemek yanlış olmayacaktır2. Roma hukukunun etkileri, Gelenek hukukunun, miras, evlilik, ticaret ve deniz ticaret hukuku gibi pek çok alanında çok net bir biçimde görülmektedir. Bu çalışmada, Roma hukukunun Gelenek hukuku üzerindeki etkileri kısaca açıklanmakta ve Anglo-Amerikan hukukunun, Roma hukukundan hiç etkilenmediği şeklindeki görüşün doğru olmadığı vurgulanmaktadır3.

Gelenek Hukukunun ortaya çıkışı, yaklaşık olarak 1066 yılında, İngiltere’de idarî ve siyasî düzenin sağlanması ile gerçekleşmiştir. Normandiya Dükü William’ın liderliğindeki Normanlar, Hastings’deki halka karşı büyük bir zafer elde edince, Anglo-Saksonlar İngiltere’yi fethetmiş oldular4. Bu tarihin kabul edilmesi durumunda, Gelenek hukuku yaklaşık olarak, 950 yıllık bir geçmişe sahip olmaktadır5. Bu durumda da, Roma hukukunun çok daha eski tarihli olduğu ve çok daha kapsamlı bir gelenekten geldiği tartışmasız kabul edilmelidir. Roma hukukunun önemli düzenlemelerinden biri olan On iki Levha Kanunu, yaklaşık M.Ö. 450 yılına dayanmaktadır6.