Şirketler Hukukunda Yan Sözleşmeler

Shareholders Agreements in Company Law

Hanife ÖZTÜRK AKKARTAL

TTK (Türk Ticaret Kanunu), sermaye şirketlerinden anonim şirketlerin ana sözleşmelerinde veya limited şirketlerin şirket sözleşmelerinde yer alması gereken zorunlu unsurları düzenlemektedir. Bu hükümler emredici niteliktedir. Esas sözleşmelerde kanunun emredici hükümlerinin dışına çıkılamaz. Bu sebeple şirket sözleşmeleri dışında, ortaklar arası ilişkileri düzenleyen, “yan sözleşmeler”, “pay sahipleri sözleşmeleri (shareholders agreement)” ya da “ortaklar (arası) sözleşmeler” olarak adlandırılan ek sözleşmeler uygulamada yapılmaktadır. Esas sözleşmelerde yer verilemeyen bazı hususlar yan sözleşmeye konu olabilmektedir. Böylece borçlar hukuku karakterli yan sözleşmeler ile şirketler hukuku düzeyinde yapılandırma sağlanmaktadır. Yan sözleşmeler ile şirket ortakları arasında şirket sözleşmesinde yer almayan konular dışındaki ilişkiler detaylı olarak belirlenebilmektedir.

Yan Sözleşme, Esas Sözleşme, Şirket Sözleşmesi, Emredici Hüküm, Borçlar Hukuku Karakterli Yan Sözleşme.

TCC (Turkish Commercial Code) regulates the mandatory contents for the Article of Association for Joint Stock Companies or Limited Liability Companies. Those provisions are mandatory. The Articles of Association have to be compliant with the mandatory provisions of the code. Because of this, in practice, there are Shareholders’ Agreements that regulates the provisions regarding the relations among shareholders or shareholders’ and company. The rules that cannot be outlined in the Articles of Association are subject to the Shareholders’ Agreement. As a result, with Shareholders’ Agreements regulated under the scope of the Law Of Obligations, rules are structured for the companies under Company Law. With the help of Shareholders’ Agreements, the rules between the shareholders unobtainable within the context of the Article of Association can be identified in detail.

Side Contract, Articles of Association, Incorporated Company Contract, Imperative Provision, Obligation Law of Side Contract.

Uygulamada genellikle, sermaye şirketlerinin kuruluşu sırasında, kurucular tarafından şirket sözleşmeleri dışında, “yan sözleşmeler”, “hissedarlar sözleşmesi” veya “ortaklar arası sözleşmeler” olarak adlandırılan ilave sözleşmeler yapılmaktadır¹. Bu tür sözleşmelerde yer alan kurallar, içeriği itibariyle şirket sözleşmesinde yer alması zorunluluğu bulunmayan, ancak ortakların şirketin işleyişi açısından önemli gördükleri hususları düzenlemektedir. Böylece, şirket sözleşmesi ile şirketler hukukuna özgü temeller zorunlu bir biçimde düzenlenirken, yan sözleşmeler ile şirket ortaklarının hak ve mükellefiyetlerinin çevresi geniş ölçüde somutlaştırılmakta ve şirketle ilgili olarak şirket sözleşmesinde yer alması gereken hükümlerin düzenlediği konular dışındaki ilişkilerin detaylı olarak belirlenmesi mümkün olmaktadır. Böylece, genel olarak borçlar hukuku karakterli bu sözleşmeler ile şirketler hukuku düzeyinde bir yapılandırma sağlanmaktadır².

Bu tür sözleşmeler, borçlar hukuku sözleşmesi niteliğini taşıdığı ve sermaye şirketinin esas sözleşmesi anlamına gelmediğinden, şirket esas sözleşmesinde yer alması istenmeyen veya esas sözleşme ile düzenlenemeyen konuları, yasal sınırları içinde serbestçe düzenleme olanağı verilmekte; ayrıca ortaya çıkan yeni durumlar karşısında sözleşme değişikliği için Türk Ticaret Kanunu’nda öngörülen ana sözleşme değişikliğinin katı kurallarına uyulması zorunluluğu bulunmadığından mevcut koşullara derhal uyum sağlanabilmektedir³.

Yan sözleşmelerde, şirket meselelerine geçici veya sürekli olarak etkide bulunma amacı yatmaktadır. Taraflar, yan sözleşme ile, esas sözleşme hükümlerinden ve şirketler hukukuna ilişkin yasal düzenlemelerden farklı bir sonuca ulaşabilmek için borçlar hukukuna dayalı olarak taahhütte bulunmakta ve böylece şirketin iradesinin oluşması sürecinde etkide bulunmaktadırlar. Böylece ortaklık hukukuna ilişkin veya en azından oy anlaşmalarında olduğu gibi ortaklıkla bağlantılı haklar yahut mükellefiyetler ya da ortakların şirkete karşı yan edim mükellefiyeti altına girmesi gibi hususlar düzenlenmektedir. Esas sözleşme dışı anlaşmalar genellikle birbiri ile kombine edilmekte ve bazı önlemlerle güvence altına alınmaktadır⁴.