Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Bireysel İş Hukuku Bakımından Konut Kapıcılarının Hakları

Rights of the Apartment Block Serviceman within of Individual Labor Law

Ender DEMİR

Anayasamıza göre, çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir. Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları ve işsizleri korumak, çalışmayı desteklemek, işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alır (m.49). Konut kapıcıları bu bakımdan korunması gereken mesleklerden biridir. Bu çalışmada konut kapıcılarının ücretleri, kıdem tazminatları, ücretli yıllık izinleri, konut hakları, iş güvenceleri ve diğer hakları üzerinde durulacaktır.

Kapıcı, Kıdem Tazminatı, Ücret, Yıllık İzin, Konut Hakkı.

According to our Constitution, everyone has the right and duty to work. The State shalltake the necessary measures to raise the standard of living of workers, and to protect workers and the unemployed in order to improve the general conditions of labour, to promote labour, to create suitable economic conditions for prevention of unemployment and to secure labour peace (article 49). The apartment block serviceman is one of the profession need to be protected in this regard. In this study, it will be focused on; the apartment block serviceman's wages, severance pay, pay annualleave, right to housing, job security and other rights.

Apartment Block Serviceman, Severance Pay, Wage, Pay Annual Leave, Right to Housing.

Şehir yaşamının parçası olan apartmanlar ve siteler yeni bir çalışma alanının oluşumuna ön ayak olmuştur. Ülkemizde 1950’li yıllardan itibaren hızla artan apartman sayısı, bu apartmanlarda yaşayan insanların temizlik, bakım, güvenlik gibi ortak ihtiyaçların karşılanması zorunluluğunu ortaya çıkarmıştır. Bu ihtiyaçlarının karşılanması için kapıcı1 veya son zamanlarda daha sık kullanılan ifade ile apartman görevlisi ismi verilen mesleğin önemi artmıştır.

Ülkemizde sanayinin gelişimi ve köyden şehirlere göçün artması iki sorunu beraberinden getirmiştir. Bunlardan birincisi gecekonduların artmasıyla ortaya çıkan çarpık kentleşme, ikincisi ise çok kötü şartlar altında çalışmak zorunda bırakılan kapıcılardır2. İlk zamanlarda konut kapıcıları için mevzuatımızda özel bir düzenlemenin bulunmaması nedeniyle, bu kimseler ile apartman sakinleri arasında örf ve adetlere bağlı olarak bir çalışma sistemi kurulmuştur. Bu örf ve adetlere göre, apartman görevlisi apartmanın temizlik, küçük onarım, güvenlik ve apartman sakinlerinin ekmek, gazete ve diğer ufak alışverişlerini yaparken; kendisine ücretsiz bir konut verilmekte, su, ısınma ve elektrik masraflarının yanı sıra kimi hallerde küçük bir ücret kendisine ödenmekteydi3. Konut kirası ödemek istemeyen, çocuklarının eğitimi için köylerden büyük şehirlere gelen kimseler uzun yıllar ülkemizde konut kapıcısı olarak çalışmıştır. Bu kimseler bu görevi ev kirası karşılığında yaptıklarından genellikle gelir elde ettikleri ikinci bir işleri bulunmaktaydı.

Mevzuatımızda konut kapıcılarına ilişkin tarihi gelişime baktığımız takdirde, 1936 tarihli 3008 sayılı İş Kanunumuzda4 konut kapıcılarına ilişkin özel bir düzenlemenin olmadığını görmekteyiz. Bununla birlikte bu Kanun’a göre, en az on işçinin çalıştığı işyerleri İş Kanunu kapsamında kabul edilmiştir. Bu koşul nedeniyle konut kapıcıları kendiliğinden Kanun kapsamı dışında kalmıştır5. 1967 tarihli 931 sayılı İş Kanunumuzun6 5. maddesinin 8. fıkrasında ise konut kapıcıların iş kanununun kapsamında olmadıkları açıkça ifade edilmişti. Ancak söz konusu Kanun’da değişiklik yapılmasını öngören 03.04.1970 tarihli 1248 sayılı iki maddelik kanun ile İK 5/8 hükmü yürürlükten kaldırılmış ve böylelikle kapıcılar ilk kez İş Kanunu kapsamına alınmıştır.1971 tarihli, 1475 sayılı İş Kanunumuzun 5. maddesinde kaloriferli konut kapıcıları ile çalışmasını aynı işverene veya aynı konuta hasreden konut kapıcıları hariç“konutların kapıcılık hizmetleri” İş Kanunu kapsamı dışında tutulmuştur. Buna göre, kalorifersiz konut kapıcıların birden fazla işverenin yanında ya da apartmanda çalışması halinde bunlar Kanunun kapsamı dışında kalacaktı. Haklı bir gerekçesi olmadan yapılan bu ayrım 2003 tarihli 4857 sayılı İş Kanunumuzun yürürlüğe girmesiyle birlikte, bu hususa ilişkin özel bir düzenlemeye yer verilmemek suretiyle ortadan kaldırılmıştır. Böylelikle konut kapıcılarının tümü herhangi bir ayrım yapılmaksızın, tıpkı işyeri kapıcıları gibi İş Kanunu kapsamına alınmıştır.