Atipik İstihdam Biçimi ile Çalışanların - Özellikle Kısmi Süreli Çalışanların- Sosyal Güvenliği

Social Security of Employees -Particularly of Part Time Workers- Working in Atypical Employment Forms

Nurşen CANİKLİOĞLU

Çalışma yaşamında esnekleşme bazı atipik çalışma biçimleri ortaya çıkarmıştır. Bu çalışma biçimleri İş Hukukunda sorun yarattığı gibi Sosyal Güvenlik Hukukunda da bazı sorunlara neden olmakta, belirsizlikler yaratmakta, sosyal güvenliğin sağlanması konusunda özel önlemlerin alınmasını gerekli kılmaktadır. Bu çalışmada da, atipik istihdam biçimleri Sosyal Güvenlik Hukuku açısından ele alınacak, bu bağlamda; evde çalışma, geçici iş ilişkisi, belirli süreli iş sözleşmesi ve özellikle de kısmi süreli iş sözleşmesine ilişkin düzenlemeler üzerinde durulacak ve aksayan yönlere dikkat çekilecek, bazı önerilerde bulunulacaktır.

Sosyal Güvenlik, Kısmi Süreli Çalışma, Evde Çalışma, Geçici İş İlişkisi, Borçlanma.

Flexibility in the working life has introduced atypical working forms in this area. These working forms lead to problems and uncertainities not only in labor law but also in social security law. In addition, this issue makes the spesific precautions essential in order to maintain social security. In this study, atypical employment forms will be examined with respect to social security law and in this regard the regulations in the concepts of working at home, temporary employment relation, employment contract of definite duration and especially part time employment contract will be dwelled on. Finally, problematic issues in these concepts will be emphasised and suggestions will be offered.

Social Security, Part Time Employment Working, Working at Home, Temporary Employment Relation, Incurring Debt.

İhtiyaçların farklılığı bağıtlanan sözleşmelerin içeriğinin de farklılaşmasına neden olmaktadır. İş Hukuku da bu tespitin dışında değildir. Gerçekten İş Hukukunun kapsamına giren sözleşmeler işçi ve işverenin ihtiyacına göre değişmekte, farklı biçimler kazanmaktadır. Özellikle sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçiş, mal üretiminin yanında hizmet üretiminin büyük önem kazanması bu değişimi zorlamaktadır. Bu bağlamda hizmet sektörünün kendine özgü farklılıkları esnek çalışma modellerinin uygulanmasını gerekli kılar.

Küreselleşme de bu açıdan önemli rol oynar. Uluslararası piyasalarda daha güçlü bir şekilde yer almak isteyen işverenler rekabet güçlerini artırmak için üretimlerini daha hızlı ve daha ucuz gerçekleştirme, bir başka anlatımla işgücü maliyetini azaltma arayışlarına girerler. Bunun sonucunda da klasik istihdam biçimi olan işin işverene ait işyerinde, belirli bir süre ile sınırlandırılmamış, tam gün çalışmayı esas alan ve işin sadece işverene iş sözleşmesi ile bağlı işçilerle yapılması yerine bu yeni ihtiyacın şekillendirdiği yeni sözleşme biçimlerine (esnek çalışma biçimlerine) yönelmektedirler.

İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda tipik istihdam biçiminden söz edildiğinde işin belirsiz ve tam süreli iş sözleşmesine dayalı olarak ve işverene ait işyerinde yapılması akla gelir. Bunun dışındaki çalışma biçimleri de atipik (esnek) çalışma biçimleri olarak adlandırılır. Atipik çalışma biçimleri çok farklı şekillerde gerçekleşebilir. Ancak konuya Sosyal Güvenlik Hukuku açısından yaklaşıldığında özellikle evde ya da uzaktan çalışma, belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışma, kısmi süreli çalışma ve nihayet geçici iş ilişkisi çerçevesinde çalışma özel önem taşır.