Tahkim Müessesesinde Usul İlkeleri

Procedural Principles in the Arbitration System

Gökçen DURMUŞ

Özel hukuka ait uyuşmazlıkların çözümü için bağımsız mahkemelere ait olan yargılama erki kullanılmaktadır. Tahkim devletin yargılama tekelinin istisnasını oluşturur. Tarafların egemenliği bu ihtiyari yargılama türünde kabul edilmiştir. Öte yandan yargılama faaliyetinin tamamen tarafların iradelerine bırakılması düşünülemez. Kanuna karşı hile önlenmek istenirken taraf iradelerini zedelememek gerekir. Bu iki unsur arasındaki dengeyi sağlayacak ve tahkimden beklenen faydayı temin edecek olan yegane husus, medeni yargılamaya hakim olan usul ilkelerinin tahkim müessesesi açısından değerlendirilmesidir.

6100 sayılı Yasa, Tahkim Usulü, Tahkim Sözleşmesi, Usul İlkeleri, Hakem Kararı.

For resolution of disputes in the field of the Private Law, the jurisdiction of the independent courts is exercised. Arbitration System constitutes an exception to the state jurisdiction monopoly. The dominance of the parties is an accepted principle in this discretionary jurisdiction. On the other hand, it is not possible to pass the jurisdiction process entirely into the hands of the parties. While preventing a fraud against law, the willpower of the sides should not be harmed. In achieving a balance between these two issues and getting the expected utility and usefulness of the Arbitration System, procedural principles in civil lawsuits must be evaluated in terms of arbitration.

The Law no. 6100, Arbitration Procedure, Arbitration Agreement, Procedural Principles, Arbitral Award.

GİRİŞ VE KAVRAM

Tahkim kurumundan beklenen faydanın elde edilebilmesi ve etkin bir yargılama faaliyetinin temininin sağlanabilmesi için HMK’da düzenlenmiş medeni yargılamaya hâkim olan ilkelerin tahkim yönünden değerlendirilmesi hayati önem arz etmektedir. Bu yargılama faaliyetinin usulüne yön verecek olan ilkelerin içeriğinin ve sınırlarının incelenmesi adalete etkin yoldan ulaşabilmeyi temin edecektir.

Çalışmamızın amacı ve kapsamı ile sınırlı kalınmak suretiyle; HMK’da hakim olan usul ilkelerin tahkime uygulanışı ve uyarlanışının içeriği ile tahkimde üstün tutulan taraf iradelerinin sınırları birlikte incelenmiş; adil, hızlı ve kaliteli bir tahkim müessesi için ilkelerden nasıl faydalanılması gerektiği vurgulanmış; yüksek yargı kararlarına yer verilerek usul ilkelerinin tahkim sözleşmelerinin geçerliliğindeki tesiri gösterilmek istenmiştir.

1. GENEL OLARAK

Çağımızdaki gelişmeler haberleşme, iletişim gibi alanlara kalite ve hız kazandırmıştır. Haberleşme ve iletişimin kolaylaşarak yaygınlaşması, bireyler arasında yaşanılan sorunların da aynı ölçüde artmasına neden olmuştur. Ne yazık ki çeşitli alanlarda ulaşılan bu hız ve kalite, uyuşmazlıkların çözümüne yansıtılamamıştır. Günümüzde davaların uzun yıllar sürmesi, yargılama giderlerinin peşin ödenmesi ve yüksek tutarlı olması hak sahipleri için ciddi problem teşkil etmektedirler. Bu da yargılamayı hantal ve külfetli bir faaliyet haline dönüştürmektedir. İhtiyaçlara yeteri kadar cevap veremeyen yargılama sistemi uyuşmazlıkların çözümü için yeni metotların doğumunu ve var olan yöntemlerin geliştirilmesini sağlamıştır.