Türkiye’deki Anayasacılık Gelişmeleri Üzerine Bir Deneme: Mümtaz Soysal’ın Perspektifinden Anayasacılık

Study on the Constitutionalism Developments in Turkey: Contitutionalism from the Perspective of Mümtaz Soysal

Fulya KORKMAZ

Bu makalede Türkiye’deki Anayasacılık gelişmeleri Mümtaz Soysal’ın perspektifinden tartışılmıştır. İki ana başlık üzerine temellendirilen çalışmanın ilk kısmında Anayasacılık gelişmelerinin Türkiye’deki yansımaları ele alınmıştır. Osmanlı dönemi Anayasacılık hareketleri ile 1921, 1924, 1961 ve 1982 Anayasaları yazarın bakış açısıyla değerlendirilmiştir. Çalışmanın ikinci kısmında ise devlet sistemi, demokrasi, insan hakları, hukuk devleti, milliyetçilik, laiklik kavramları ile ordu-siyaset ilişkileri hakkında Soysal’ın düşünceleri derlenmiş ve Anayasacılık gelişmelerinde Türkiye’ye özgü fay hatları yazarın perspektifinden tartışılmıştır. Akademisyenin Türk Anayasa Hukukuna sağladığı katkıları ortaya koyabilmek adına hazırlanan bu çalışmada yazarın kendi ders kitapları, tezleri, makaleleri, köşe yazıları ve röportajları referans alınmıştır.

Anayasacılık Gelişmeleri, Mümtaz Soysal, Anayasacılık Perspektifleri, Mümtaz Soysal’ın Perspektifinden Anayasacılık, Anayasacılık Hareketleri.

In this article the Constitutionalism developments in Turkey is discussed from the perspective of Mumtaz Soysal. In the first part of this study that is based on two main titles, the reflections of Constitutionalism movements in the Ottoman Empire period and the Turkish Constitution of 1921, 1924, 1961 and 1982 are evaluated from the writer’s point of view. In the second part of this study, Mr. Soysal’s opinions on the concepts of state of law, nationalism, secularism and army-politics relations are complied and the fault line with regard to Turkey in Constitutionalism developments are discussed from the perspective of the writer. In this study that is prepared in order to reveal the contribution to the Turkish Constitutional Law of the academician, the textbooks, academic dissertations, articles, columns and interviews are taken as reference.

Constitutionalism Developments, Mumtaz Soysal, Constitutionalism Perspectives, Constitutionalism on the Perpesctive of Mumtaz Soysal, Constitutionalism Movement.

MÜMTAZ SOYSAL’IN YAŞAMI

15 Eylül 1929 tarihinde Zonguldak’ta doğan Soysal, 1936-1941 yılları arasında Zonguldak’ta ilköğrenimini tamamladıktan sonra 1941 yılında Galatasaray Lisesi’ne girmiş ve buradan 1949 yılında mezun olmuştur. Lisans eğitimine Siyasal Bilgiler Okulu’nda başlayan Soysal, 1953 yılında Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden mezun olmuş ve 1954 yılında fark derslerini vererek Hukuk Fakültesi’ni bitirmiştir.

Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü’ne 1955 yılında asistan olarak girdikten sonra Birleşmiş Milletler bursuyla London School of Economics’e 1 yıl süre için gitmiştir. 1956 yılında Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde İdare hukuku asistanı olup, “Demokratik İktisadi Planlama İçin Siyasi Mekanizma” adlı çalışmasıyla 24 Haziran 1958 tarihinde Türkiye’de ilk “Siyaset Doktoru” unvanını almıştır.² 1959 ile 1960 yılları arası Rockefeller bursuyla ABD’ye gitmiş, Princeton ve California (Berkeley) Üniversitelerinde çalışmalar yapmıştır. 6 Ocak 1961-29 Ekim 1961 arasında ise Kurucu Meclis’e ve Anayasa Komisyonu üyeliğine seçilmiştir.

Soysal, 15 Kasım 1963’te “Dış Politikada Yasama-Yürütme Münasebetleri, Siyasal İktidarın Dış Politika Alanında ve Yasam-Yürütme Münasebetleri Çerçevesinde Kullanılışı Üzerine Mukayeseli Bir İnceleme” adlı çalışmasıyla Anayasa Hukuku Doçenti, 24 Haziran 1969’da ise “Dinamik Anayasa Anlayışı: Anayasa Diyalektiği üzerine Bir Deneme” isimli çalışmasıyla Anayasa Hukuku Profesörü olmuştur.