İdâreye Taşınmaz Mal Kazandıran Bedelsiz Terk, Devir ve Temlikler
Compulsory Unpaid Abondenments, Transfers and Assignment Bringins Immovable Propertyes to Administrative
Ramazan YILDIRIM
Yasalar, modern ve yaşanabilir kentlerin oluşturulabilmesi için, imar uygulamalarında görevlendirilen (yetkilendirilen) idârî birimlere bazı hukuki araçlar (usuller) verilmiştir. Bu hukuki araçlar sayesinde adı geçen idârî birimler bir takım taşınmaz mallar elde ederler. Bu hukuki araçlar bedelliler ve bedelsizler olarak ikiye ayrılmaktadır. Bedelli olanlar; kamulaştırma, Kamulaştırma Kanununda düzenlenen bedelli devir ve satın alma usulleridir. Bedelsiz olanlar ise, bedelsiz terkler, bedelsiz devirler ve bedelsiz temliklerdir. Bedelsiz terk, devir ve temlikler; bir taraftan imar planlarının ve diğer şehirleşme işlemlerinin uygulanmasını kolaylaştırmakta, diğer yandan da imar ve şehirleşme uygulamaları ile görevli idârî birimlere taşınmaz mal sağlamaktadırlar. Ayrıca, özellikle İmar Kanunun 18. maddesinde düzenlenen ve adına “düzenleme ortaklık payı” denen bedelsiz terk sayesinde, gerçek kişilerin veya özel hukuk kişilerinin mülkiyetinde kalan taşınmazların değeri artmaktadır.
Bedelsiz Terk, Bedelsiz Devir, Bedelsiz Temlik, İdâre Hukuku, İmar Hukuku.
In order to create modern and livable cities, laws give legal tools (procedures) to the administrative units charged with (authorized) development implementations. Thanks to these legal tools, these administrative units obtain some immovable property. These legal tools go into division as paid and unpaid. Paid legal tools are expropriation, paid abandonment and purchasing procedures settled in the Law of Expropriation. Unpaid ones are compulsory unpaid abandonments, unpaid transfers and unpaid assignments. Compulsory unpaid abandonments, transfers and assignments, on one hand, facilitate the application of the process, and on the other hand they bring immovable property in administrative units charged with development and urbanization processes. In addition that, thanks to the compulsory unpaid abandonment settled in 18. article in the Construction Law and named as “development readjustment share”, the immovable property owned by real persons or private law persons increase in value.
Compulsory Unpaid Abandonment, Compulsory Unpaid Transfer, Compulsory Unpaid Assignment, Administrative Law, Zonning Law.
GİRİŞ
İmar uygulamalarında kullanılan ve idâreye taşınmaz mal kazandıran, isimleri ayrı fakat içerikleri birbirine yakın üç hukuki araç vardır. Bunlardan birincisi bedelsiz terk, ikincisi bedelsiz devir, üçüncüsü de bedelsiz temliktir. Ayrıca, Kanun koyucunun “düzenleme ortak ortaklık payı” diye adlandırdığı uygulama da bedelsiz terkin özel bir türü olarak karşımıza çıkmaktadır.
Söz konusu hukuki araçların asıl amacı her ne kadar imar planları ve imar uygulamalarının gerçekleştirmek ise de, adı geçen hukuki araçlar aynı zamanda idâreye mal kazandıran hukuki yöntemler olarak da ele alınmalıdır. Zira bu hukuki araçlara başvuran idârenin malvarlığında artışlar gerçekleşmektedir.
BEDELSİZ TERK, DEVİR VE TEMLİKİN TANIMLARI
Genel olarak bedelsiz terk, herhangi bir eşyanın veya hakkın karşılığı alınmaksızın bırakılmasını ifade eder. Çalışmamızın temellerinden birini oluşturan bedelsiz terk kavramı ise imar hukuku açısından ifadesini bulur. İmar hukuku bakımından bedelsiz terk genel olarak bir taşınmazın tamamının veya bir bölümünün, belli şartlar gerçekleştiğinde, yasada sayılan kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde ihtiyaç duyulan taşınmazların sağlanması amacıyla sahibine herhangi bir bedel ödenmeden yetkili ve görevli idâre lehine mülkiyetinin terk edilmesini, dolayısıyla da anılan taşınmazın mülkiyetinin idâreye geçirilmesini ifade eder. Taşınmazların imar uygulaması amacıyla idâre lehine terk yöntemi, Osmanlı hukuk sisteminde “metruk mallar” olarak tezahür eden uygulamanın günümüze yansıması olarak kabul edilmektedir1.
