Türk Fikri Mülkiyet Hukukunda Zararı Aşan Tazminat ve Belirlenmesi

Indemnity in Excess of Actual Damage and its Determining in Turkish Intellectual Property Law

Orhan SEKMEN

Tazminat hukukunun genel prensiplerine göre tazminatın amacı, uğranılan zararı gidermektir. Bu nedenle tazminat davalarında hükmedilecek tazminatın üst sınırı uğranılan zararın miktarıdır. Kural olarak bu sınırın üzerinde tazminata hükmedilemez. Bununla birlikte, istisna olarak bazı özel durumlarda hukuk düzeni zararı aşan oranda tazminat talep edilebilmesini zarar görenlere tanıyabilir. Ancak bunun için özel bir kanun hükmünün bulunması gerekmektedir. Zararı aşan oranda tazminat talep hakkı tanıyan hükümlere medeni hukuk cezası denilmektedir. Böyle hükümlere fikri mülkiyet hukukunu oluşturan kanun ve KHK’larda yer verilmiştir.

Bu çalışma, Türk fikri mülkiyet hukukunda zararı aşan tazminatı ve bu tazminatın belirlenmesini incelemeyi amaçlar. İncelemenin yapılması iki ana başlık altında yapılması planlanmış olup, fikri ve sınai hakların ihlali halinde zararı aşan tazminat, bu tazminatın ve tazminata esas alınan zararın niteliği, zararı aşan tazminatın niteliği ve bu tazminatın kanunla düzenlenmesi gerekliliği birinci; fikri ve sınai haklarda öngörülen zararı aşan tazminatların belirlenmesi ise ikinci başlıkta incelenmiştir. Çalışmada farklı görüşlere de yer verilmek suretiyle sonuçlar çıkarmak amaçlanmıştır.

Zarar, Tazminat, Tazminatın Belirlenmesi, Hesap Yöntem, İtibar Tazminatı, Sınai Hak, Fikri Hak.

The aim of the indemnity in line with the general pirinciples of law of imdemnity law is to compensate the damage suffered. For this reason, the highest limit of the amount that can be decided in any indemnity case is the nominal value of the damage. As a principle, deciding on any other value higher than the mentioned highest limit is impossible. Nevertheless, as an exception, under many special circumstances, the legal system can entitle the plaintiffs to claim higher amounts which is higher than actual value of the damage. Furthermore, a special provision of law is required to allow such claims. Such provisions can be encountered in specific laws of intellectual property law.

This study, aims to examine the indemnity in excess of the actual damage and how to determine such indemnities excessing actual damages, in Turkish intellectual property law. The article is divided into two, and, as first headline, “imdemnity in excess of actual damages in breach of intellectual property rights, nature of such imdemnity and the damage, and the necessity of regulating such indemnity through law”, and, as the second headline, “determining of indemnity in excess of actual damages in intellectual property law”. In the course of this study, various opinions has been elaborated while deriving the results.

Damage, Indemnity, Determining The Indemnity, Calculation Method, Indemnity for Credibility Breaches, Industrial Right, Intellectual Property Right.

GİRİŞ

Kişilik haklarının ihlali halinde kişilerin uğradıkları zararın tazminat hukukunun genel prensiplerine göre giderileceği Anayasa’nın 17’nci maddesinde düzenlenmiştir. Bu hükümden hareketle her türlü zararın giderilmesinin dayanağının tazminat hukukunun genel prensipleri olduğunu söylemek yanlış olmaz. Söz konusu prensiplerin düzenlendiği yer ise Türk Borçlar Kanunudur. Zira borçların kaynaklarını TBK’da düzenlemiştir. Konumuzu ilgilendiren ve aynı zamanda borç kaynaklarından biri olan haksız fiiller TBK. m.49 vd. hükümlerinde düzenlenmiştir.

TBK. m.49 uyarınca, kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, o zararı gidermekle yükümlüdür(f.1). Zarar verici fiili yasaklayan bir hukuk kuralı bulunmasa bile, ahlaka aykırı bir fiille başkasına kasten zarar verende, o zararı gidermekle yükümlüdür(f.2). Tazminat hukukunun genel prensiplerinden ilkini düzenleyen bu hükümle verilen zararın giderileceği açıkça belirtilmiştir. Bu hükme göre yalnızca verilen zararın giderileceği söz konusu olduğuna göre, kural olarak tazminatın üst sınırı uğranılan zararın miktarıdır. O halde tazminat davalarında hükmedilecek tazminatın üst sınırı da haksız fiil failinin vermiş olduğu zararın miktarıdır.

Tazminatın üst sınırı uğranılan zarar olduğuna göre, kural olarak bu sınırın üzerinde tazminata hükmedilemez. Bu nedenle, kabul edilen “fark teorisi” gereği, varsa, zarar görenin elde ettiği menfaatler zarardan indirilir. Böylece denkleştirme yapılır. Kural bu olmakla birlikte, istisnai olarak bazı özel durumlarda hukuk düzenini zararı aşan oranda tazminat talep edilebilmesini zarar görenlere tanıyabilir. Ancak bunun için özel bir kanun hükmünün bulunması zorunludur. Diğer bir ifade ile kanuni bir düzenleme olmadığı durumlarda zararı aşan oranda tazminat talep edilemez.