Marka Sahiplerinin Gümrük Noktalarında Korunması ve Cezai Korumaya Dair Sorunlar

Enforcement of Trademark Rights in Customs and Difficulties About Penal Protection

İlhami GÜNEŞ

Marka sahiplerinin marka tescilinden doğan hakları hukuki çareler ile korunduğu gibi suç ve ceza yaptırımı ile de donatılmış bulunmaktadır. Ancak her markaya tecavüz eylemi aynı zamanda suç oluşturmamaktadır. Türkiye’de 21.01.2009 tarihli 5833 Sayılı yasa ile 556 Sayılı MarkKHK’ya eklenen 61/A.1 maddesi gereğince, cezai anlamda marka koruması sınırlı eylemler için kabul edilmiştir. Sınai Mülkiyet Kanun tasarısı ise konuyu düzenleyen hükümler içermektedir.

Marka Korsanlığı, Gümrük İşlemi, Markaya Tecavüz.

The extent of the protection of trade mark registration encompass both civil law remedies and penal remedies. However each trademark infringement action may not constitute a crime. Under the article 61/A-1 of Decree Law no. 556 amended in 21.01.2009 by the law no. 5833, penal protection of trademark right is applicable to limited number of actions. Draft law on industrial property includes provisions that regulates these matters.

Trademark Piracy, Custom Clearance, Infringement of Trademark Right.

Giriş

Marka, coğrafi işaret, patent ve tasarım tescilleri sahipleri açısından rekabette ciddi avantajlar sağlayabilmekte, bu avantajlar basitçe ekonomik sonuçlar doğurmaktadır. Fikri mülkiyet haklarının korunması çabaları, sadece üzerinde fikri mülkiyet hakkı bulunan ürünlerin toptan veya perakende satışlar, satışa sunumlar ve üretim aşamalarında gerçekleşmez; mallar veya hizmetler nakledilebilmektedir. Somut fikri mülkiyet hakkına tecavüz olaylarının çoğunda, tecavüzlü ürünler, başka bir mahkeme yetkisinde olan ülkede üretilir, ambalajlanır ve gönderilirler. Bu tür durumlarda fikri mülkiyet hakkı sahipleri, malları kaynağında veya fark edildikleri aşamada durdurma bakımından önemli bir talep veya hak koruma beklentisine girmektedir¹. Ancak bu olmadığında, malların ithal konusu olup, gümrükten girişlerinde durdurulmaları mümkün olabilmektedir. Gümrüklerdeki ve serbest bölgelerdeki ihlallerin hukuki yönü düzenlenmiş bulunmakla birlikte, cezai koruma konusunda eksiklik bulunmaktadır.

I. Gümrüklerde ve Serbest Bölgelerde Marka Koruması ve Kapsamı

Marka tescili sahibine veya lisans alana, MarkKHK’nın 9’uncu maddesi (SMKT m.7/3-c) uyarınca düzenlenmiş olup, arasında “başkalarının markayı taşıyan malları gümrük bölgesine sokması, gümrükçe onaylanmış bir işleme tabi tutması”na engel olma hakkı da bulunmaktadır. Marka tesciline sahip olan veya dava hakkı elde etmiş münhasır lisans sahibi kişiler, MarkKHK’nın, markaya tecavüzü düzenleyen 61’inci maddesinin 9’uncu maddeye yollaması nedeniyle, bu korumayı talep edebilirler. Öte yandan, bu tür malların gümrük noktalarında ayıklanması, pazara sokulmaması önem arz etmektedir ve bu yön, Gümrük Kanunuyla ilgili Yönetmelikçe düzenlenmiştir. Bu bölümde, başta marka ihlalleri olmak üzere, fikri mülkiyet haklarının sınır aşan karakterleri nedeniyle gümrük kapılarında uygulanması ve korunması konusu ele alınmaktadır.

Mevcut yasal düzenlemelere göre, marka tescili sahiplerinin hukuken tecavüzlerin önlenmesini isteme ve varsa zararlarının tazminini isteme hakları bulunmaktadır.