Tıbbi Uygulama Hatası, İdarenin Tazminat Sorumluluğu Ve Kusurlu Personele Rücu
Medical Malpractice, Administration’s Liability to Damage and to Recourse Against the Faulty Staff
Serkan DEMİRKAYA
Günümüzde, sağlık tesislerinin sayısındaki artış, sağlık hizmetlerine ulaşımın kolaylığı, hasta sayısındaki artış ve özellikle kişilerde hak arama bilincinin gelişmesi ile birlikte tıp hukuku ile ilgili uyuşmazlıklarda artış gözlenmektedir. Kamu kurum veya kuruluşlarına ait sağlık tesislerinde yaşanan tıbbi uygulama hataları hukuki uyuşmazlık olarak idari yargı mercilerine intikal etmektedir. Yargıtay’ın son dönemde gerçekleştirdiği içtihat değişikliği ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 3. Maddesinin Anayasa Mahkemesi’nce iptal edilmesi nedeni ile idari yargıda açılan hizmet kusuru davalarında son yıllarda artış yaşanmaya başlamıştır. Tıbbi uygulama hataları nedeniyle idari yargıda açılan hizmet kusuru davalarında idarenin zarar gören kişilere karşı ödemek durumunda kaldığı tazminatların kusurlu kamu görevlilerinden rücu edilmesi anayasal bir zorunluluktur. Bu çalışmada özellikle pratikte çok fazla uygulaması bulunmayan kusurlu personele rücu mekanizması yargı kararları ile birlikte ele alınarak aydınlatılmaya çalışılmıştır.
Tıbbi Uygulama Hatası, Tıbbi müdahale, İdarenin Sorumluluğu, Hizmet Kusuru, Kişisel Kusur, Kusursuz Sorumluluk, Kamu Personeline Rücu, Rücu Davası, Hekimin Tazminat Sorumluluğu, Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası.
Today, there is increase in disputes relevant with the medical law in line with the increase number of healthcare facilities, easy access to the healthcare services, increase in number of patients and especially due to progress in people’s awareness of legal remedies. Malpractices in public healthcare facilities are submitted to the administrative jurisdiction as legal disputes. In recent years number of lawsuits filed on neglect of duty in the administrative jurisdiction have been increased because of the case law changes made by the Court of Appeal and annulment of the article 3 of Civil Procedure Code. It is a constitutional obligation to recourse the damages against the faulty public officials in charge those paid to the suffering parties by the administration as a result of the malpractice lawsuits filed in the administrative jurisdiction. In this paper enlightenment is aimed in order to evaluate resourcing against the faulty personnel together with the judicial decisions which generally couldn’t been executed in practical.
Malpractice, Medical Intervention, Responsibility of Administration, Neglect of Duty, Personal Fault, Absolute Liability, Revoking from Government Officers, Lawsuit for Revoking, Physician’s Liability to Damage, Compulsory Liability Insurance.
I. Giriş
Sosyal haklar arasında yer alan tarihsel sınıflandırmaya göre ikinci kuşak haklardan olan “sağlık hakkı” 1982 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 56’ncı maddesiyle, anayasal bir norm olarak düzenlenerek ülkemizce de kabul görmüş temel haklardandır. Yine Anayasa’nın 17’nci maddesinde; “Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz; rızası olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamaz.” hükmüne yer verilerek insan sağlığı Anayasal normla güvence altına alınmıştır. Devletin sağlık hizmetlerini Anayasa’daki amaca uygun olarak koordine etmesi, planlaması ve denetlemesi gerekmektedir.1 Tıbbi uygulama hataları açısından devletin yükümlülüğünü ele almak gerekirse de bu anlamda devletin yükümlülüğü kişinin sağlıklı olması için bazı hizmetlerin sunulması değil; onun hâlihazırdaki sağlığını bozucu etkisi açık olan bir faaliyetin sağlık çalışanları eliyle yapılmasına izin verilmemesidir.2
Ülkemizde eğitim seviyesinin yükselmesi ve dolayısıyla hak arama bilincinin gün geçtikçe artması, yapılan yasal düzenlemeler ile hak arama yolları, şikâyet ve başvuru olanaklarının çeşitlenmesi ve bu yollara ulaşılabilirliğinin kolaylaşmasının da yardımıyla, idarece sağlık hizmeti sunumunda yaşanan tıbbi uygulama hatalarından kaynaklı mağduriyeti olan hastalar veya yakınları ile sağlık meslek mensupları ve/veya idare arasında hukuki uyuşmazlık sayısı gün geçtikçe artarak hukuk düzenine şikâyet ve dava konusu olarak yansımaktadır. Bu çalışmada, sağlık mesleği mensuplarının sebebiyet verdikleri tıbbi uygulama hatalarından kaynaklı idarenin tazminat sorumluluğu ve idarece 3. kişilere ödenen tazminatın kusurlu personele rücu konusunu ele alıp incelemeye çalışacağız.
II. Tıbbi Müdahale ve Tıbbi Uygulama Hatası
Tıbbi müdahale kavramı kişilerin fiziksel veya ruhsal bütünlüğüne şifa maksadıyla, yetkili sağlık personelince yapılan müdahaleyi içermektedir. Tıbbi müdahale kavramı geniş anlamda kişilerin ruh ve beden sağlığına yönelik herhangi bir noksanlığı veya hastalığı teşhis ve tedavi etmek; tedavinin mümkün olmadığı hallerde hastalığı hafifletmek, ilerlemesini ve kötüye gitmesini önlemek, acıları dindirmek, ortaya çıkmamış, ama çıkması muhtemel hastalıkları önlemek ya da yasadan kaynaklı olarak nüfus planlaması amacıyla yapılan, kanunun yetkilendirdiği kimselerce tıp biliminin öngördüğü genel kurallar ve esaslar uyarınca gerçekleştirilen her türlü tıbbi faaliyettir.3 Belirtilen şekilde tanımlanmakla birlikte, tıbbi müdahaleye maruz kalan kişi her zaman hasta olmayacağı gibi bazı durumlarda da yapılan tıbbi müdahalenin amacı sadece tedavi olmayacaktır.4
