Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Yargılamada Hâkim (Heyet) Değişiklikleri ve Adil Yargılanma Hakkı

Akif YILDIRIM

I. Genel Olarak

Anayasa Mahkemesine (AYM) bireysel başvuru, hak ihlallerinin derece mahkemelerince düzeltilmemesi hâlinde başvurulabilecek ikincil nitelikte bir hukuki çaredir. Temel hakların ve özgürlüklerin ihlal edildiği iddialarının, öncelikle derece mahkemeleri önünde ileri sürülmesi, bu makamlar tarafından değerlendirilmesi ve bir çözüme kavuşturulması esastır1. Önemle belirtelim ki ihlal iddialarının çözüme kavuşturulması için tüketilmesi gereken başvuru yollarının ulaşılabilir olmasının yanında, telafi kabiliyetini haiz olması ve tüketildiklerinde başvurucunun şikâyetlerini gidermede makul başarı şansı tanıması gerekir. Ancak, bazı yapısal sorunlardan ve insan kaynağı eksikliklerinden kaynaklı ihlal iddiaları, derece mahkemelerinde ileri sürülse dahi çoğu zaman çözüme kavuşturulamamakta ve telafi edilememektedir. Bu sorunlardan biri yargılamada sürekli hâkim (heyet) değişikliği olmasıdır.

Doğrudan doğruyalık ilkesi, hâkimin, delillerle doğrudan doğruya temasa geçmesi, araya herhangi bir aracı katmaksızın (vasıtasız olarak) bilgi sahibi olması anlamına gelmektedir. Çünkü bir tanığın duruşmadaki tavırları ve davranışları (reaksiyonları) ile onun inanılırlığı ve güvenirliği konusunda mahkeme tarafından yapılan gözlemler, sanık için önemli sonuçlar doğurabilir. Bu bakımdan, 4.12.2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 188’inci maddesine göre, duruşmada, hükme katılacak hâkimlerin hazır bulunması şarttır. Bir oturumda bitmeyecek davada, herhangi bir nedenle bulunamayacak üyenin yerine geçmek ve oya katılmak üzere yedek üye bulundurulabilir.

Yargıtay Ceza Genel Kuruluna (CGK) göre ceza muhakemesi hukukunda duruşmanın doğrudan doğruyalığı (yüz yüzelik) ve sözlülük ilkeleri esas alınmış olup hüküm verecek olan mahkeme hâkimi; sanık, tanık ve olayın tüm delilleri ile birebir karşı karşıya gelecek, herhangi bir vasıta olmadan örneğin, beyan delilini dinleyecek ve belge delilini okuyacaktır2.