Umuma Açık Mahallerde Müzik Eserlerinin Kamuya İletimi, Telif Hakları ve Toplu Hak Yönetim Sistemi

Communication of Musical Works to the Public at Public Places and Collective Management of Copyright and Related Rights

Özgür SEMİZ

Bu makale, müzik eserleri, icra ve yapımlarının umuma açık mahallerde temsil suretiyle kamuya iletiminden doğan hakların niteliğini ve toplu hak yönetim sistemini, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, ilgili mevzuat, uygulama ve son dönem yargı kararları çerçevesinde inceleyerek değerlendirmeye tabi tutmaktadır.

Müzik, Eser, İcra, Yapım, Müzik Yayını, Temsil, Umuma İletim, Telif Hakları, Bağlantılı Haklar, Eser Sahipleri, Bağlantılı Hak Sahipleri, Umuma Açık Mahaller, Umumi Mahal, Hakların Tüketilmesi, Lisans, Sözleşme, Telif Birlikleri, Toplu Hak Yönetimi, Kolektif Hak Yönetim Sistemi, Ortak Lisanslama, Yargı Kararları, Yargıtay Kararları, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, FSEK.

This article, with regard to Turkish Copyright Law No: 5846 and related law, its practice and recent rulings, analyses and evaluates the rights of musical work owners and of related rights owners on their works, performances and productions, the nature of the rights on these works communicating to the public at places “open to the public”, and collective right management system.

Music, Musical Work, Performance, Production, Phonogram, Communication to the Public, Public Performance, Copyright, Related Rights, Copyright Owners, Related Right Owners, Public Places, Exhaustion of Rights, Copyright Clearance, Licence, Contract, Collecting Societies, Collective Right Management System, Copyright Management Organisations, CMOs, Collective Licensing, Judicial Decisions, Rulings of Turkish Supreme Court of Appeal, Turkish Copyright Law No: 5846.

I. Giriş

Söz, ses, melodi, ritim ve uyumun bir arada harmanlandığı sanatsal bir yaratı olarak tanımlayabiliriz müziği. Tarih öncesi dönemlerden günümüze uzanan süreçte müzik, insan ve toplum yaşamının en önemli sanatsal ve kültürel olgularından biri olarak hayat bulmuş, insanoğlunu, bireysel ve toplumsal etkinliklerinde, eğlence, mutluluk ve hüzünlerinde yoğurmuş; esin kaynağı olmuş; duygularını tanımlamış ve coşkularını şekillendirmiştir. İnsan hayatını bu denli yoğuran tüm bu özellikleriyle müzik, günümüz ekonomilerinde tüketilebilir bir olgu haline dönüşmüş, eğlence endüstrisine yön veren en önemli bileşenlerden biri haline gelmiştir.

İnsanoğlunun her yaratıcı etkinliğinde olduğu gibi müzik de insanın yaratıcı sanatsal emeği ve soyut düşünsel çabasının bir tezahürü olarak dış dünyada somutlaşmakta, bu çaba ve emek insan ve toplum hayatına, ekonomiye sağladığı katmadeğer ile karşılık görmeyi ve teşvik edilmeyi hak etmektedir. Bu bağlamda, yarattığı bireysel, toplumsal ve ekonomik katmedeğeri karşısında ve mevcut tüketim kalıpları çerçevesinde üretimi için vakfedilen emeğin de bir değeri, bir karşılığı olan bir olgudur müzik.

Umuma açık mahaller¹, müşterilerine/umuma yönelik faaliyetlerinde girdi olarak kullandıkları müzikten maddi ya da gayri maddi faydalar sağlamaktadır. Bu mahallerde müzik yayını, bireysel kullanıma yönelik değil, umuma/müşterilere yönelik gelir getirici veya faydacı bir amaçla yapılmaktadır. Her nasıl elektrik, su, ısıtma ve personel giderleri gibi girdilerin herhangi bir işletmeye sabit bir maliyeti var ise bahsi geçen mahallerde ticari faaliyetin esaslı bir unsuru olarak yayımlanan müzik de umumi kullanımından sağlanan gelir getirici veya faydacı yönleriyle belli bir fiyatı olan bir üründür.