Finansal Bilgilerin Mahremiyetinin bir Sonucu Olarak Bankaların Müşterilerine Ait Sırları Saklama Yükümlülüğü
Obligation of Banks Relating to Confidental Onformation of Clients as a Result of the Privacy of Financial Information
Merve HAKİMOĞLU
Günümüzde her ölçekteki finansal girişimin neredeyse en temel kaynağı olan ve kişilerin giderek daha bağımlı hale geldiği bankalar, bu yoğun ilişkinin bir sonucu olarak kişilere ait birçok bilgiye vakıf olmaktadır. Yine aynı ilişkinin sonucu olarak banka ile muhatap olan kişiler, kendilerine ait bilgilerin saklanması konusunda bankaya güven duymak zorundadırlar. Kanun koyucu da bu güven ilişkisinin zedelenmemesi bakımından bankaların müşterilerine ait bilgileri saklaması ve sadece kanunda gösterilen hallerde ve yine kanunda gösterilen kişilere açıklaması konusunda kurallar getirmiş ve kuralları ihlal edenlerin gerek hukuki gerekse cezai yönden sorumlu olacaklarını düzenlemiştir. Bu çalışmada, banka ile ilişki kuran kişilerin finansal bilgilerinin gizli kalmasına yönelik haklarını korumak adına önemli detaylar içeren; bankaların müşterilerine ait sırları saklama yükümlülüğü, istisnaları ve bu yükümlülüğe aykırı davrananlara uygulanacak müeyyideler -doktrin ve yargı kararları çerçevesinde- irdelenmektedir.
Bankacılık Mevzuatında Sır Kavramı, Bankaların Sır Saklama Yükümlülüğü, Müşteri Sırlarının Açıklanması, Banka Çalışanlarının Sır Saklama Yükümlülüğünü İhlal Etmesi, Bankaların Sır Saklama Yükümlülüğünün Sınırları, Müşteriye Ait Sırları Açıklayanların Cezai Sorumluluğu, Müşteriye Ait Sırları Açıklayanların Hukuki Sorumluluğu, Finansal Sırları Açıklananların Tazminat ve Şikâyet Hakkı.
In recent years, banks have become the fundamental monetary resource of financial enterprises of any scale. Similarly, individuals have become more financially dependent on these institutions. Due to these transactions, banks can obtain personal information of individuals effortlessly. However, individuals and enterprises are obliged to lay their trust on banks which keep their personal data. In order to overcome the issue of the trust between banks and clients, the legislator enacted strict laws providing a system that protects personal data of the clients from the reach of third parties and exceptional circumstances when this protection can be waived. This study explores the limits of and exceptions for the protection of the rights of private individuals and the confidentiality obligation of banks by considering the doctrine and judicial decions. Further, it anlayses the exceptions to the confidentiality obligation of banks and possible sactions for the institutions that are in breach of their confidentiality obligations towards their clients, in the light of the doctrine and judicial decisions.
Privacy Notion in Banking Legislation, Confidentiality Obligation of Banks, Revelation of Customer’s Secrets, Breaching of Confidentiality Obligation by Bank Employees, Limitation of Banks Confidentiality Obligation, Criminal Liability for Revealing the Secrets of the Customers, Civil Liability for Revealing the Secrets of the Customers, Compensation and Right to Complain in Revealing Financial Secrets.
I. Giriş
Birinci endüstri devrimi ile başlayan ve günümüze kadar süren son iki yüz yıllık periyotta; ekonomik, toplumsal, kültürel ve politik yapılar önemli değişiklikler geçirmiştir. Bu süreçte, başta teknolojik gelişmeler olmak üzere birçok faktörün etkisi ile ve özellikle 1980’lerden sonra giderek yoğunlaşan ekonomik, siyasal, sosyal ve kültürel bütünleşme süreci yaşanmış ve yaşanmaktadır. Başlangıcı, içeriği, çeşitleri ile ilgili farklı görüşler olmakla birlikte iki dünya savaşı arasındaki dönem dışında başta ekonomi olmak üzere hemen her alanda giderek artan bütünleşme olgusu ve süreci ‘küreselleşme’ olarak tanımlanmaktadır1.
Ekonominin küreselleşmesiyle birlikte bireyler ve finansal kuruluşlar nezdinde en önemli kredi kuruluşu olarak algılanan bankaların önemi artmıştır. Kuşkusuz bu durumun en temel sebebi, bankalara olan güven duygusudur. Kanunkoyucu da bu güven duygusuyla hareket eden bireylerin ve finansal kuruluşların mağdur olmasını engellemek adına bankalara ilişkin ayrıntılı düzenlemeler getirmiştir. Kanımca bu düzenlemelerin en önemlisi, bankalar ile müşterilerinin kişilik hakları arasındaki sınırı belirleyen bankaların müşteri sırlarını saklama yükümlülüğüdür.
Bilindiği üzere özel hukukta taraflar, aralarında herhangi bir sözleşme yaparken bir de gizlilik sözleşmesi akdedebilirler veya ana sözleşmeye gizlilik ile ilgili hükümler koyabilirler. Banka ile müşterisi arasında da böyle bir sözleşme bulunabilir. Bir sözleşmenin varlığında, taraflar arasındaki gizlilik ilişkisine sözleşme hükümleri uygulanır. Ancak taraflar arasında bir gizlilik sözleşmesi bulunmasa bile, dürüstlük kuralı gereği, gizlilik her sözleşmenin doğal yan yükümlülüğüdür. Bu kural banka sırrı için öncelikle geçerlidir. Bankaların, birer güven kurumu olması nedeniyle, müşterilerine ilişkin öğrendikleri bilgileri gizli tutma yükümlülükleri vardır. Nitekim bankalarla ilişkiye giren veya girmek isteyen herkes, bu ilişkinin ve içeriğinin bir sır olarak saklanacağına güvenerek hareket etmektedir2. Uygulamaya bakıldığında nerdeyse tüm banka sözleşmelerinin bankaları, müşterileri açısından katı ve sert bir sır saklama yükümlülüğü altına soktuğu görülmektedir.
