Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Bilgi Edinme Hakkı ve Vergi Hukuku Açısından Sınırı: Vergi Mahremiyeti

Right to Information and the Limits in Terms of Tax Law: Tax Privacy

Abdullah ÖMERCİOĞLU

Bilgi edinme hakkı, demokratik ve şeffaf yönetimin gereği olan eşitlik, tarafsızlık ve açıklık ilkelerine uygun olarak kullanılan ve ilgilisine idare karşısında hukuki bir güvence sağlayan temel haklardan biri olarak kabul görmektedir. Devletlerin egemenlik yetkisine dayanan vergileme yetkisi de kullanılırken bilgi edinme hakkı ile çatışabilmekte ve özel olarak korunma ihtiyacı doğmaktadır. Bu bakımdan bilgi edinme hakkının vergi hukuku açısından sınırını, vergi mahremiyeti kavramı oluşturmaktadır.

Demokrasi, Şeffaf Yönetim, Bilgi Edinme, Vergi Mahremiyeti, Maliye Bakanlığı Bilgi Edinme Birimi.

Right to information is accepted as a fundamental right which is used in accordance to the principles of equality, impartiality and clarity and providing a legal guarantee against the relevant authorities. Taxation authority which is based on the states sovereign power can conflict with right to information when it is used and a special protection requirement arises. In this respect, the limit of right to information from the point of tax law is tax privacy.

Democracy, Clear Regime, Information, Tax Privacy, Information Unit of Finance Ministry.

I. Giriş: Demokrasi ve Şeffaf Yönetim

Demokrasiyi tanımlamak adına tarih boyunca birçok düşünür görüş belirtmiş ve demokrasiyi kategorize etmeye çalışmışlardır. Bu tanımlardan şüphesiz en çok bilineni, Abraham Lincoln’ün deyimiyle “halkın, halk tarafından, halk için yönetimi” olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak bu tanımda eksik olan demokrasinin çoğulcu niteliğidir. Şöyle ki halk denen unsur her zaman homojen bir yapı ihtiva etmeyebilir. Bu durumda, halk kavramını oluşturan diğer bileşenlerin de yönetime ortak olabilmesi gerekir. Bu da demokrasinin ampirik teorisini, yani etkin bir seçim sistemini ve muhalefet olgusunu oluşturmuştur. Günümüzde bu olguları yerine getiren bir rejim demokratik olarak adlandırılmaktadır. Ancak kanımızca, demokrasi tanımlanırken olması gereken ve olan birlikte değerlendirilmelidir. Ampirik önermeleri sağlayan her sistemin demokratik olduğu savunulamayacağı gibi, demokrasinin işlemesini sağlayan araçların mevcut olmadığı; ancak halkın bir şekilde yönetimde söz sahibi olduğu sistemler de demokratik sayılamaz.

Demokrasi kavramıyla ilintili olarak şeffaf yönetim anlayışı, halka dayanan bu iktidarların demokrasi gerçekleştirilirkenki hesap verebilirliklerini gösterir. Başka bir deyişle şeffaflık, yöneticilerin keyfi davranmamasını sağlayan bir demokrasi aracıdır. Bu şekilde egemenlik yetkisini yönetime devreden halk, yöneticilerinin işlemlerini sorgulayarak yönetime bir kez daha katılmış olur. Bu duruma işlerlik kazandırmak için başvurulabilecek en etkin kamu hakkı, bilgi edinme hakkı olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu hak, devletin egemenlik gücüne dayanan vergileme alanında da şeffaflığın sağlanması ve temiz toplum idealine1 ulaşılması yolunda büyük bir önem taşımaktadır.

Bu çalışmada, öncelikle, esasını demokratik ve şeffaf yönetim ilkelerinin oluşturduğu bilgi edinme hakkı açıklanacak, daha sonra bu hakkın vergi hukukuna yansıması niteliğinde ele alınan vergi mahremiyeti kavramıyla ilişkilendirilerek incelenecek ve değerlendirmesi yapılacaktır.