Ticaret Sicilinin Üçüncü Kişilere Etkisi Bağlamında Kambiyo Senetlerinde Yetkisiz Temsile İlişkin Bazı Sorunlar

Murat GÜREL

Çalışmada TTK’nın ticaret sicilinin üçüncü kişilere etkisini düzenleyen hükümleri ile kambiyo senetlerinde yetkisiz temsili düzenleyen hükümleri arasında ortaya çıkabilecek iki soruna çözüm aranmaktadır. İlk sorun, kambiyo senedini yetkisiz olarak imzalayan kişinin, ticaret sicilindeki kayda dayanarak yetkisizliğinin üçüncü kişilerce bilindiğini ileri sürerek sorumluluktan kurtulup kurtulamayacağıdır. Çalışmadaki ikinci sorun ise özel olarak çekleri ilgilendirmektedir. Buna göre, hesap sahibinin ticaret siciline tescil edilmiş temsilcisinin kimliğinin veya yetkisinin kapsamının, muhatap banka kayıtları ile örtüşmemesi hâlinde, sicildeki kayda güvenerek çeki iktisap eden kişiye muhatap tarafından ödeme yapılıp yapılmayacağı cevap aranan ikinci sorundur.

Kambiyo senetleri, çek, yetkisiz temsil, ticaret sicili, olumlu (müspet) etki.

In this paper, two problems regarding the provisions of Turkish Commercial Code which regulate the effect of trade register and the liability of a person signing the bill of exchange without representative power are tried to be solved.The first problem is whether a person who signs a bill of exchange without representative power can be released from liability by relying on the entry in the trade register. The second problem is mainly about cheques. Whether the drawee should pay when there is a disparity between the entry in the trade register and the records of the drawee bank regarding the identity or the scope of the representation power of the account holder’s agent, constitutes the second problem.

Negotiable instruments, cheque, representation without power, trade register, positive effect.

I. SORUNLARIN ORTAYA KONULMASI

Kambiyo senetlerinde yetkisiz temsilcinin sorumluluğunu düzenleyen TTK’nın 678. maddesine göre, “Temsile yetkili olmadığı hâlde bir kişinin temsilcisi sıfatıyla bir poliçeye imzasını koyan kişi, o poliçeden bizzat sorumludur; bu poliçeyi ödediği takdirde, temsil olunduğu kabul edilen kişinin haiz olabileceği haklara sahip olur. Yetkisini aşan temsilci için de hüküm böyledir.”

Poliçelere ilişkin bu hüküm, bonolara (TTK m. 778.2.e) ve çeklere (TTK m. 818.1.c) de uygulanır.

Kambiyo senetlerine ilişkin düzenleme böyle olmakla birlikte, TBK m. 47/I’de yetkisiz temsilcinin sorumluluğuna ilişkin farklı bir hüküm öngörülmüştür. Fıkraya göre, “Temsil olunanın açık veya örtülü olarak hukuki işlemi onamaması hâlinde, bu işlemin geçersiz olmasından doğan zararın giderilmesi, yetkisiz temsilciden istenebilir. Ancak, yetkisiz temsilci, işlemin yapıldığı sırada karşı tarafın, kendisinin yetkisiz olduğunu bildiğini veya bilmesi gerektiğini ispat ederse, kendisinden zararın giderilmesi istenemez.”