Rekabet Hukukunda Bilgi Edinme Hakkı ve Dosyaya Erişim: Avrupa Genel Mahkemesi’nin 2014 Mastercard Kararı Işığında Değerlendirmeler

Avrupa Genel Mahkemesi’nin Üçüncü Dairesi, 9 Eylül 2014 tarihli MasterCard kararı ile idari belgelere kamunun erişimin özünün, erişim talebinin reddine ilişkin istisnalarda ve usulde aranması gerektiğini vurgulamıştır. Avrupa Genel Mahkemesi’ne göre, temel ilke, idari belgelere kamunun en geniş erişiminin sağlanmasıdır. İdarenin yükümlülüğü yalnız söz konusu hakkın istisnalarını dar yorumlamak değil, aynı zamanda talebi reddeden kararını gerekçelendirmektir.Bu makale, idari belgelere erişim hakkına ilişkin Avrupa Birliği’ndeki uygulama, Kanada, Fransa, Almanya, Japonya, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri’ndeki ulusal uygulamalardan yola çıkarak Türkiye’deki mevzuat ve uygulamayı incelemektedir. Kanaatimizce Türkiye’de idari belgelere kamunun erişimi hakkına ilişkin mevzuat, diğer hukuk düzenlerindeki uygulamalarla uyumludur, ancak özellikle gerekçeli kararlar bakımından uygulamada halen gelişmeye açık hususlar bulunmaktadır.

Bilgi edinme hakkı, dosyaya erişim, Rekabet Kurumu, Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu, Konseyi ve Komisyonu’nun belgelerine kamunun erişimine ilişkin 1049/2001 Sayılı Tüzüğü, 2010/3 Sayılı Dosyaya Giriş Hakkının Düzenlenmesine ve Ticari Sırların Korunmasına İlişkin Tebliğ.

With its MasterCard decision on 9 September 2014, the Third Chamber of the General Court has emphasized that the essence of public access to administrative documents is traced at the application of exceptions and the procedure of refusal of such request. According to the General Court, the administration has to provide widest access possible to the administrative documents. The administration not only has to interpret and apply the exceptions strictly, but also has to provide reasons in case of refusal.This article explores the Turkish legislation and practice on the right of access to administrative documents by drawing upon the European Union practice and the national practices in Canada, France, Germany, Japan, United Kingdom and United States of America. It is argued that although the legislation in Turkey concerning the right of public access to administrative documents is compatible with its counterparts in other legal systems, there is still room for improvement in practice, particularly in terms of reasoned decisions.

Access to information, freedom of information, access to file, Turkish Competition Board, European Commission, Regulation No. 1049/2001 regarding public access to European Parliament, Council and Commission documents, Communiqué No. 2010/3 on Access to File and Protection of Commercial Secrets.

GİRİŞ

Avrupa Genel Mahkemesi (Genel Mahkeme), 9 Eylül 2014 tarihli kararıyla¹ idare nezdindeki bilgi ve belgelere kamunun erişebilmesi konusunda idarenin yükümlülüğüne dair belirleyici çıkarımlarda bulunmuştur. Söz konusu kararda idari kurumlar nezdindeki belgelere kamunun erişim hakkına en geniş uygulama alanı tanınması gerektiği ifade edilmiş, bilgiye erişimin ancak ilgili düzenlemelerdeki istisnaların dar yorumlanması ve ret kararının gerekçelendirilmesi halinde engellenebileceği vurgulanmıştır. Bu makalede söz konusu kararın tartıştığı ilkeler üzerinden bilgi edinme hakkına dair AB düzenlemeleri ve ulusal düzenlemeler ile bilgi edinme hakkının özellikle rekabet otoriteleri bünyesindeki belgelere erişim bakımından sınırlandırıldığı haller incelenmiş, ardından belgelere erişim ve dosyaya giriş hakkının Türkiye uygulaması söz konusu karardaki ilkeler bakımından değerlendirilmiştir.

Bu tebliğin 2. bölümünde Avrupa Birliği (AB) ve diğer ulusal düzenleme ve uygulamalarda bilgi edinme hakkı incelenecektir. Bu bilgiler ve MasterCard Kararı ışığında, 3. bölümde Türkiye’de bilgi edinme hakkının sınırları özellikle 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun (4054 Sayılı Kanun), 4982 Sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu (BEHK) ve Dosyaya Giriş Hakkının Düzenlenmesine ve Ticari Sırların Korunmasına İlişkin Tebliğ (2010/3 Sayılı Tebliğ) kapsamında verilen kararlar çerçevesinde değerlendirilecektir.

I. YÖNETİMDE AÇIKLIK İLKESİ VE BİLGİ EDİNME HAKKININ AMACI

Kamusal eylem ve işlemleri kamu gücünü kullanarak yürütenlerin tüm eylem ve işlemleri ile bunlara ilişkin dinamiklerin² kamu gücüne tabi olanlar tarafından da bilinebildiği bir düzen, yönetimde açıklık ile kavramsallaştırılmaktadır. Demokratik hukuk devletinin gerçekleştirilmesi için açık bir yönetim sağlanmalı, bunun için ise yasama, yargı ve yürütme organlarının işleyişine açıklık ilkesi hakim olmalıdır³.