Yapı Denetim Kuruluşlarının Güncel Hukuki Sorunları
Current Legal Problems of Building Inspection Institutions
Halil YILMAZ
Yapı denetim kuruluşları, yapıların tasarım (proje) ve yapım (inşaa) aşamalarında yürürlükteki yapı mevzuatı, standart ve teknik esaslara uygun olarak yapılmasını denetlenmekle görevli özel hukuk tüzel kişileridir.
Yapı denetim kuruluşu, yapının denetimi için yapı sahibi ile denetim sözleşmesi imzalamaktadır. Sözleşme gereği denetlenen yapıda meydana gelen yapı hasarlarından dolayı yapı sahibine karşı sorumludurlar. Bu yazıda bu sorumluluğun kapsam ve koşulları incelendiği gibi, yapı denetim kuruluşlarının çalıştırdıkları elemanlarla bir işveren olarak yaşadığı hukuki sorunlar, yargı kararlarına yansıyan yönleri itibariyle incelenmiştir.
Yapı Sahibi, Denetçi, Ücret, Sağlık Güvenlik.
Building inspection institutions are private law legal persons who are charged to inspect the constructions whether current construction legislation, standard and technical principles are complied or not during the design (project) and construction stages.
Building inspection institution signs an inspection contract with building owner for the inspection of the building. They are responsible against the building owners for the construction failures occurred on the construction which is subject to inspection. In this study, the scope and conditions of this liability is examined, furthermore the legal problems being experienced by the building inspection institutions with their employees as an employer are studied in terms of their aspects reflected to jurisdictional decisions.
Building Owner, Auditor, Wage, Health, Safety.
I. Genel Olarak
Yeryüzünün en aktif deprem kuşaklarından birisinin üzerinde bulunan ülkemizde, uzun yıllardır yürürlükte olan imar mevzuatına rağmen, uygulamada etkili bir yapı denetiminin sağlanamadığı bilinen bir husustur. Bu eksikliğin giderilmesi için, yapı denetiminin özel kuruluşlar eliyle yapılmasını sağlamak üzere; önce 595 sayılı Kanun Hükmünde Kararname çıkarılmış, bu kararnamenin Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmesi üzerine 4708 sayılı ve halen yürürlükte bulunan Yapı Denetimi Hakkında Kanun çıkarılmıştır.1
Yapı denetimini; güvenli, sağlıklı, ekonomik yapı elde edebilmek amaçlarıyla yapıların, tasarım (proje) ve yapım (inşaa) aşamalarında yürürlükteki yapı mevzuatı, standartlara ve teknik esaslara uygun olarak yapılmasının sağlanması süreci olarak tanımlamak mümkündür.2 Yapı denetimi bir süreçtir. Denetim, yapının yapım süresine bağlı olarak sürdürülür. 4708 sayılı Kanunun uygulanmasında yapım süresi; yapı sahibinin, yapı ruhsatını aldığı tarih ile yapı kullanma iznini aldığı tarih arasındaki dönemi ifade etmektedir (m. 1/d).
Kanunun 1’inci maddesine baktığımızda, yapı denetiminin iki önemli amacının olduğu sonucu çıkmaktadır:
