Adi Ortaklıkta Yönetim Yetkisi ve Yönetim Yetkisinin Haklı Sebeple Kaldırılması

The Management Authority in Simple Partnership and Revocation of Management Authority With Good Cause

Sefer OĞUZ

Adi ortaklık sözleşmesi 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 620 ile 645. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Adi ortaklığın yönetimi, sözleşme veya kararla bir veya birden çok ortağa bırakılmamış ise, bütün ortaklar yönetme hakkına sahiptir (TBK m.625). Aksi sözleşmede düzenlenmemiş ise, yönetici ortak ile diğer ortaklar arasındaki ilişkiye vekâlet sözleşmesi (TBK m.502-432) hükümleri, yönetici ortak ile üçüncü kişiler arasındaki ilişkiye temsil (TBK m.40-48) hükümleri uygulanır.

Diğer ortak veya ortaklardan biri tarafından tek başına, yönetici ortağın idare yetkisi haklı sebeple kaldırılabilir (TBK m.629/II). Bu durumda yönetim yetkisi kaldırılan ortak, yeni yönetici ortak atanması kararına katılmak istemeyebilir. Yeni yönetici ortak seçilememesi durumunda yönetim boşluğu meydana gelebilir. Yönetimdeki bu boşluğu önlemek için iki ortağın olağan işlerde birlikte yönetim yetkisini kullanabileceği bir düzenlemeye ihtiyaç duyulmaktadır.

Adi Ortaklık, Adi Ortaklığın Unsurları, Yönetici Ortak, Yönetim Yetkisinin Verilmesi, Yönetim Yetkisinin Kaldırılması.

The simple partnership agreement is arranged between art. 620 and 645 in Turkish Code of Obligations (TCO) no.6098. At the simple partnership, unless management authority is conferred to a partner by the simple partnership agreement or its consequences to each partner, all partners have the right to manage the partnership (TCO art.625). Although otherwise agreed, contract of mandate provisions (TCO art.502-432) are applied to the relation between the managing partner and the other partners and the representation provisions (TCO art.40-48) to the relation between the managing partner and the third parties.

In the case of good cause the other partner or partners each of them has entitled to revocation of the management authority (TCO art.629/II). In this case, the partner, whose management authority is removed, may not take part in decision to confer a new managing partner. In case of disagreement, lack of management authority may occur. In order to prevent the lack of management authority, it is needed to regulate a co-management authority which should be carried out by two partners in ordinary course of business.

The Simple Partnership, Elements of Simple Partnership, Managing Partner, Conferring The Management Authority, Revocation of Management Authority.

I. Giriş

Adi ortaklık, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununda (TBK) bir sözleşme tipi olarak düzenlenmesine rağmen, bazı eserlerde bir ortaklık tipi olarak ele alınmıştır. Adi ortaklık, TBK’da Özel Borç İlişkileri başlığını taşıyan İkinci Kısmın On Sekizinci Bölümünde bir sözleşme tipi olarak 620 ilâ 645’inci maddeler arasında düzenlenmiştir. Kat karşılığı inşaat sözleşmesi, adi ortaklık hükümlerine tabi tutulacağı belirtilen eser sahipleri birliği (FSEK m.10/2) ve adi ortaklık, Türk Hukukunda tüzel kişiliği olmayan kişi birliği tiplerindendir. Bununla birlikte, her tüzel kişiliği olmayan kişi birliği adi ortaklık değildir; ancak her adi ortaklık, tüzel kişiliği olmayan kişi birliğidir. Bu kapsamda, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun (TTK) 335’inci maddesinin gerekçesinde ön anonim şirketin bir adi ortaklık olmadığından bahsedilmiştir¹.

Adi ortaklık sözleşmesinin yapılmasından sonra, bunu imzalayanlardan ayrı ve bağımsız bir hak süjesi teşekkül etmez². Bu nedenle, doktrinde baskın görüş, adi ortaklığın tüzel kişiliğe sahip olmayan bir kişi birliği olduğu yönündedir³. Adi ortaklık, kişilerin müşterek bir gayeye varmak için bir araya geldikleri toplulukların (ana) temel biçimidir⁴. Bu itibarla, tüzel kişilik kazanamayan dernek (eMK m.54) ile kanunla düzenlenmiş ortaklıkların ayırt edici niteliklerini taşımıyorsa adi ortaklık hükümlerine tabi olacağı düzenlenmiştir (TBK m.620/2)⁵. Ayrıca, sözleşmesi kanuni şekle uygun olarak yapılmayan kollektif (TTK m.214/1) ve komandit şirkette (TTK m.305/1) adi ortaklık hükümlerine tabi olacağı öngörülmüştür. Saniyen, tüzel kişilik kazanamayan kooperatiflerin ve sendikaların bu kapsamda değerlendirilmesi gerekecektir. Kanunkoyucunun belirlediği şartları taşıması kaydıyla, şahıs birliklerinden kâr gayesi güdenlerin tüzel kişilik kazanması halinde ticaret şirketi; ideal gayeli olanların ise, dernek olarak vasıflandırılabileceği söylenebilir.

Doktrinde, şahıs birliklerinin ana modeli olan adi ortaklığın, hem iktisadi hem de ideal gayeyi gerçekleştirmek maksadıyla kurulabileceği kabul edilmektedir⁶. Ayrıca, TMK m.110 ile TTK m.522’ye göre kurulan çalışanlar ve işçilere yardım vakıfları⁷ da kişi birliği unsurları taşır⁸. Bu itibarla, adi ortaklık modelinin vakıf tüzüğünde yararlananlarına, ödenti yapma şartına bağlı olarak fayda sağlayan yardımlaşma ve dayanışma vakıflarının da temel şekli olduğu söylenebilir (TMK m.110/4-5).