Ticari İş Niteliğindeki Haksız Fiil Kavramı ve Uygulanacak Faiz
The Concept of Tort Featured as a Commercial Affair and Applicable Interest
Pınar UZUN ŞENOL
Bir hukuki uyuşmazlığın çözümlenmesinde ticari hükümlerin mi yoksa genel hukuk hükümlerinin mi uygulanacağının tespit ve tayini, o işlem veya fiilin ticari iş niteliğinde olup olmamasına bağlıdır. Bir işin adi veya ticari iş olarak belirlenmesi, hem uygulanacak hükümler hem de doğacak sonuçlar açısından farklılık içerir. Bu sebeple, bu ayrımın net bir şekilde yapılması hakkaniyet gereği önem arz eder. Bize bu hususta yardımcı olacak hükümler Türk Ticaret Kanunu’nun 3. ve 19. maddeleri ile Faiz Kanunu hükümleri olacaktır.
Ticari İş, Adi İş, Haksız Fiil, Ticari İş Niteliğindeki Haksız Fiil Kavramı, Faiz, Anapara Faizi, Temerrüt Faizi, Avans Faizi.
With regard to resolution of legal disputes, determination of the implementation of common law provisions or commercial clauses depends on the transaction or the act whether they are featured as a commercial affair or not. Determination of an operation which is the ordinary or commercial affair differs from the point of both applicable provisions and potential results. Therefore, this difference has to be determined transparently with the aim of providing the justice. 3rd and 19th articles of Turkish Commercial Code and the provisions of Interest Law assist us to examine on this issue.
Commercial Affair, Ordinary Affair, Tort, The Concept of Tort Featured as a Commercial Affair, Interest, Principal Interest, Default Interest, Advance Interest.
GİRİŞ
Adi veya ticari iş ayrımı, bu işe uygulanacak hükümlerin belirlenmesi açısından büyük önem arz eder. Ticari işlere, adi işlerden farklı olarak ticari hükümlerin uygulanması, ticaret hayatının farklılığı ve gerekliliğinden kaynaklanmaktadır. Nitekim bu farklılık ve gereklilik, uygulanacak hükümlerin değişmesi ile birlikte bazı farklı sonuçları da beraberinde getirir. Örneğin, para borçlarında temerrüde düşen borçludan talep edilecek faiz, sözleşmede aksine hüküm olmadıkça yıllık yüzde dokuz üzerinden hesaplanacak iken, ticari işlere uygulanacak temerrüt faizinde farklı bir faiz oranı uygulama imkanı getirilmiştir (5335 sayılı Kanun ile değişik 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun md. 2). Buna göre, ticari işlerde temerrüt faizi, bundan daha yüksek olan T.C. Merkez Bankası’nın kısa vadeli avanslar için uyguladığı faiz oranı üzerinden de istenebilir. Buna benzer farklı sonuçların doğabilme ihtimali sebebiyle, adi iş – ticari iş ayrımın netleştirilmesi gerekir. Bu ayrımın belirlenmesinde Türk Ticaret Kanunu (TTK) md. 13 ve 19 dikkate alınacak hükümlerdir.
1. TİCARİ İŞ KAVRAMI VE TİCARİ İŞ OLMAYA BAĞLANAN SONUÇLAR
Bir işin ticari veya adi olması farklı kuralların uygulanmasını gerektiriyorsa, bu ayrımın üzerinde durmak ve doğuracak sonuçları saptamak uygun olur. Çünkü adi ise, adi hukuka uygulanan ve ticari ise, ticari işe uygulanan kurallar göz önüne alınacağından farklı sonuçlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle, bir işin ticari olup olmadığını yasada öngörülen kurallar uyarınca saptamak gerekmektedir. Eğer iş ticari ise, özel ticari kuralların uygulanması zorunlu olur.1
TTK’nın 3. ve 19. maddeleri, ticari işin belirlenmesinde esas alınacak maddelerdir.
