Ceza Davalarında Ara Kararlara Karşı Bireysel Başvuru Yapılabilir mi?

Akif YILDIRIM

I. Ana Kural: Bireysel Başvuruda, Başvurabilmek İçin Olağan Kanun Yollarının Tüketilmiş Olması Gerekir

Bireysel başvuru, hak ihlallerinin derece mahkemelerince düzeltilmemesi hâlinde başvurulabilecek ikincil nitelikte bir kanun yoludur. Bu bakımdan Anayasa Mahkemesine (AYM) bireysel başvuruda bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması gerekir. Anayasa Mahkemesine göre, temel haklara ve özgürlüklere saygı, devletin tüm organlarının anayasal ödevi olup, bu ödevin ihmal edilmesi nedeniyle ortaya çıkan hak ihlallerinin düzeltilmesi idari ve yargısal makamların görevidir. Bu sebeple, temel hakların ve özgürlüklerin ihlal edildiği iddialarının öncelikle derece mahkemeleri önünde ileri sürülmesi, bu makamlar tarafından değerlendirilmesi ve bir çözüme kavuşturulması esastır¹.

Anayasa Mahkemesi bir kararında, başvuru yollarının tüketilmesi kuralının amacını şöyle açıklamıştır:²

“(…) Bireysel başvurunun ikincil nitelikte bir hak arama yolu olması nedeniyle, asıl olan hak ve özgürlüklere kamu otoritelerince saygı gösterilmesi ve olası bir ihlal durumunda bunun idari ve/veya yargısal olağan yollarla giderilmesidir. Bu nedenle bireysel başvuru yoluna ancak kanunda öngörülen olağan yollar tüketilmesine rağmen ihlalin ortadan kaldırılamadığı durumlarda gidilebilir.”