Marka Lisansı Sözleşmesinin Şekli ve Lisansın Sicile Kaydı

Sevgi BOZKURT YAŞAR

Marka lisansı sözleşmelerinin yazılı olarak akdedilmeleri geçerlilik şartı olarak öngörülmüştür. Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin (Mark.KHK.) 15/f.II hükmü marka hakkı üzerindeki sağlararası işlemlerin yazılı şekle tabi olduğunu açıkça düzenlemiş olup, aynı kararnamenin 22. maddesi gereği marka başvuruları da yazılı şekilde yapılmaları halinde geçerlilik kazanacaktır. Marka siciline tescil ise açıklayıcı fonksiyona sahip olup, kurucu nitelikte değildir. Lisans sözleşmesi Mark.KHK. m. 21/f.IX hükmü uyarınca tescil edilmedikçe iyiniyetli üçüncü kişilere karşı ileri sürülemez. Ancak sonraki lisans alan lisans sözleşmesini biliyor veya bilmesi gerekiyor ise lisans hakkı sicile tescil edilmemiş olsa da sonraki lisans alan üçüncü kişiye karşı ileri sürülebilir. Marka lisansı sözleşmesinin yazılı olarak yapılmamış olması halinde şekil eksikliği gündeme gelecektir. Bu halde sözleşme kesin hükümsüz olacak, ancak MK. m. 2/f.II’nin hükümsüzlük sonucunu ortadan kaldırıcı etkisinin söz konusu olduğu hallerde şekil eksikliğinden doğan hükümsüzlük hali ileri sürülemeyecektir. Diğer durumlarda ise kural olarak şekil eksikliğine kusuru ile sebebiyet veren taraf menfi tazminat ödemekle yükümlü olacaktır. Lisans sözleşmeleri sürekli borç ilişkisi niteliği taşıdığından ifa hareketlerine başlanmış lisans sözleşmelerinde kullanma ediminin geriye verilmesi imkanı bulunmamaktadır. Bu sebeple sözleşmenin icra edilen kısmına dokunulmayarak, sözleşmenin kuruluşundaki hükümsüzlüğün ileriye etkili olarak sonuç doğuracağı kabul edilmelidir.

Lisans Sözleşmesinin Sicile Kaydı, Çelişkili Davranış Yasağı, Marka Lisansı Sözleşmesi, Marka Sicili, Şekil Eksikliği, Topluluk Tüzüğü

Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (Mark. KHK.) m. 5 markayı tanımlamıştır. Hükme göre “Marka bir teşebbüsün mal veya hizmetlerini, bir başka teşebbüsün mal veya hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlaması koşuluyla, kişi adları dahil, özellikle sözcükler, şekiller, harfler, sayılar, malların biçimi veya ambalajlarının gibi çizimle görüntülenebilen veya benzer biçimde ifade edilebilen baskı yoluyla yayınlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü işaret markadır”. Markanın, ayırt etme, mal veya hizmetin işletmesel menşeini gösterme, mal veya hizmetin niteliklerini garanti etme, reklam, tekelleşme ve koruma fonksiyonları bulunmaktadır¹. Marka hakkı, sahibine bu bir çok ekonomik işlevi bulunan ilişkin olduğu ürünlerle ilgili olarak inhisari haklar ve yetkiler sağlar. Marka hakkı sahibi başkasının markasını kullanmasını yasaklayabileceği gibi, markanın kullanımına izin vererek ekonomik menfaat temin yönüne de gidebilir².

Markaların kullanılmasının devri lisans sözleşmeleri ile tanınabilir³. Patent, endüstriyel tasarım, marka, faydalı model gibi sınai haklara ilişkin lisans sözleşmeleri, kanunlar tarafından koruma altına alınmış veya genel hukuk düzeni çerçevesinde objektif hukuk normları ile korunan gayrımaddi hakların kullanılmasının bedel karşılığında başkasına tanınmasına olanak sağlayan sözleşmelerdir⁴. Mark. KHK. m. 15 ve 20’de marka hakkının lisansa konu olabileceği belirtilmiştir. Mark.KHK. m. 15/II ise sözleşmenin şekline ilişkin düzenleme getirmektedir. Hükme göre, “Tescilli bir marka üzerindeki sağlararası işlemler yazılı şekle tabidir.” Lisans hakkının bir sözleşme ile kararlaştırıldığı hallerde bu işlemin geçerliliği yazılı şekil şartına tabi tutulmuştur. Yazılı şekil şartı ispat şartı değil geçerlilik şartı olarak düzenlenmiştir⁵. Ölüme bağlı tasarruf ile lisans hakkının tanınması halinde bu müessesenin şekil şartlarına uyulması gerekmektedir. Tescilli markanın yanı sıra Mark.KHK. m. 22 uyarınca marka tescil başvurusunun da lisans sözleşmesine konu olması kabul edilmiştir. Marka tescil başvurusunun lisans sözleşmesine konu olması halinde de Mark.KHK. m. 15/II ve m. 22 gereği yazılı şekilde sözleşmenin akdedilmesi gerekmektedir⁶.

Patent, faydalı model, marka, endüstriyel tasarım ve coğrafi işaretlere ilişkin hakların tesisi ve korunması ile ilgili işlemleri yapmak, devir ve lisans sözleşmelerini kayıt ve tescil etmek başta olmak üzere sınai haklara ilişkin çeşitli görevleri yerine getirmek amacı ile 544 sayılı Türk Patent Enstitüsü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname⁷ ile Türkiye Patent Enstitüsü kurulmuştur. Bu kararname Türk Patent Enstitüsü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun⁸ ile 19.11.2003 tarihinde değiştirilmiştir. Kanunun 3/c bendinde lisans ve devir anlaşmalarının tescil ve kayıt işleminin Enstitü tarafından yapılacağı ifade edilmiştir.