Ceza Muhakemesi Hukukunda Mağdur Hakları Kavramına Genel Bir Bakış
A General Look at Victims’ Rights in Rule of Criminal Prosedure
Atilla TANRIVERMİŞ
Her suçun mağdurunun devlet olduğu anlayışı, yüzyıllar içerisinde insan hakları kavramının evrimi ile birlikte, -sanık ağırlıklı ceza muhakemesi anlayışı içerisinde -mağdur hakları kavramının ihlal edildiği gözlemlenmiş ve ceza yargılamasının “unutulan öğesi mağdura” 1980'ler den sonra özel bir önem verilmeye başlanmıştır.
Kavram ele alınırken tarihsel gelişim, viktimoloji, onarıcı adalet kavramları üzerinde de durmak gerekmektedir.
Mağdur hakları kavramına 1980'lerden sonra özel bir önem verilmeye başlandığı bu kapsamda Uluslar arası sözleşmelerde konunun ele alındığı buna paralel olarak da mevzuatımızda özel düzenlemelerin yapıldığı görülmektedir. Hassaten çocuk mağdurlar yönünden uygulamada hassasiyet oluştuğu söylenebilir ise de klasik doktrinin etkisi ile halen suçtan ilk zarar görenin fail olduğu anlayışı ile mağdurun hassas konumu üzerinde durulmadığı söylenebilir.
Mağdur, Mağdur Hakları, Suçtan Zarar Gören, Viktimoloji, Onarıcı Adalet, Mağdur Hakları ve Uluslararası Sözleşmeler, Soruşturma ve Kovuşturmada Mağdur Hakları.
As understanding that victim of the every crime is the state it was observed that within centuries together with the human being rights concept evolation -in accordance with accused based law of criminal procedure-the victems were negleted. Thus the criminal addition has given a special importance to that-forgotten element victim-after 1980's.
While taking the concept in to account we need to concantrate on historical improvement victimology, restorative justice.
In this aspect where victims' right concept was specially taken care of after 1980's it is seen that this topic is mentioned in international agreements and accordingly the positive law was specially arranged altough we can say that especially there has been a sensitivity in child victims, we can also say that the victims sensitive statues is not regarded due to the classical doctrin impact the first damaged person is the actor of the crime.
Victem, Victems' Rights, Aggrieved Person Because of Crime, Vicktimology, Restorative Justice, Victem's Rights and International Agreements, Victem's Rights in Preliminary Inquiry and Judicial Proceeding.
GİRİŞ
Devlet organizasyonu içinde yaşayan kişilerin öncelikli haklarından olan güvenlik ve hukuki himaye haklarının başka kişiler tarafından ihlali ile birlikte suç ortaya çıkmaktadır. Bu aşamadan sonra mağdurun soruşturma ve kovuşturma aşamasında meydana gelen ihlalden dolayı adalet beklentisinin karşılanması, sosyal hukuk devleti ilkesinin gerçekleşmesi açısından özel bir önem kazanmaktadır.
Her suçun mağdurunun devlet olduğu anlayışı, yüzyıllar içerisinde insan hakları kavramının evrimi ile birlikte -sanık ağırlıklı ceza muhakemesi anlayışı içerisinde -mağdur hakları kavramının ihmal edildiği gözlemlenmiş ve ceza yargılamasının “unutulan öğesi mağdura” 1980'ler den sonra özel bir önem verilmeye başlanmıştır.
Yasalarımızda bu gelişimin dışında kalmamış; 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nda (CMK) mağdurun konumu güçlendirildiği gibi 5237 sayılı TCK 'da, 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu'nda koruyucu tedbirler ve Başbakan imzalı 2012/20 sayılı Çocuk İzleme Merkez(ÇİM) konulu genelge 4 Ekim 2012 tarihinde yürürlüğe girmiş, Ailenin Korunması Ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun, Basın Kanunu, 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanunu, 5233 Sayılı Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkındaki Kanun vb. de yapılan değişiklikler ile sistemimiz içinde mağdur hakları konusunda farklı bir yaklaşımın oluşmaya başladığı söylenebilir.
