İstanbul Ticaret Odası Tahkim Merkezi (İtotam) Tahkim Kuralları
The Istanbul Chamber of Commerce Arbitration Center (ITOTAM) Rules of Arbitration (ITOTAM Rules of Arbitration)
Bayram Volkan ALAN
Anayasamızın 9. maddesinde düzenlenen ‘yargı yetkisi’ Türk milleti adına bağımsız mahkemeler tarafından kullanılır. Hak aramak için mahkemeye başvurulması sonucu mahkeme hukuki ilişkiye uygulanmak üzere, kesin kararını verir ve bu hükmün icrasıyla görevini tamamlar. Ancak hakkı ihlal edilen kimse, mahkemeye başvurmanın yanında, istisnai olarak tahkim yoluna da başvurabilir. Tahkim sözleşmesi, taraflar arasındaki uyuşmazlıkların hakem kararıyla çözülmesi amacını taşıyan milli veya milletlerarası sözleşmelerdir. Tahkim konusu, Türk Hukukunda muhtelif düzenlemelere konu olmuştur. Bunlardan biri de, konumuz bakımından ele alınacak olan 09.04.2015 tarihinde yürürlüğe giren İstanbul Ticaret Odası Tahkim Merkezi (İTOTAM) Tahkim Kurallarıdır.
İstanbul Ticaret Odası, Tahkim Kuralları.
Regarding the Constitution of the republic of Turkey article 9, Juridical power uses by free courts be half of Turkish Public. Courts decide definitive judgment in circumstance of Litigation, and complete their duty to execute the definitive judgment. On the other hand, the person whose right has been violated may apply to way of arbitration as an exception. Arbitration agreement is a national or international contract which is having the aim of solving problems between parties by decision of arbitrator. We mentioned in this article one of various legislations of arbitration in Turkish legal system which is Istanbul Chamber of Commerce arbitration rules enured on 09.04.2015.
The Istanbul Chamber of Commerce, Rules of Arbitration.
I. TAHKİM SÖZLEŞMESİ
Bilindiği üzere, yargı yetkisi, devletin egemenlik hakları içindedir.1 Tahkim ise, istisnai bir kurum olup, devletin, kanunla özel yargıya izin vermesi sonucu hukuki hüviyet kazanır.2 6100 sayılı HMK’nın 412. maddesi ile taraflara, bir çekişmenin halli için hakeme gitme olanağı tanınırken, bunun ancak bir sözleşme veya sözleşmeye konulacak bir şart suretiyle mümkün olabileceği hükme bağlanmıştır. Başka bir ifadeyle, taraflar arasında tahkim sözleşmesi yapılmamışsa veya asıl sözleşmeye tahkim şartına ilişkin bir hüküm konulmamışsa, tahkim yoluyla yargılamaya başvurulamayacağı kabul edilmiştir.
Genel olarak tahkim, tarafların aralarındaki mevcut veya muhtemel bir uyuşmazlığın hakemlerce çözümlenmesi için yaptıkları bir sözleşme olarak tanımlanabilir.3 İTOTAM Tahkim Kuralları’nın 6. maddesinde, tahkim sözleşmesi, “tarafların, aralarındaki sözleşmeden ya da sözleşme dışı belirli bir hukuki ilişkiden kaynaklanmış olan veya kaynaklanacak belirli bir uyuşmazlığın ya da tüm uyuşmazlıkların tahkim yoluyla çözüme bağlanacağına ilişkin anlaşmadır” şeklinde tanımlanırken, 6100 sayılı HMK’da kanun koyucu4, çekişme halinde bulunan tarafların aralarındaki sözleşmeden ya da sözleşme dışı belirli bir hukuki ilişkiden kaynaklanmış olan veya kaynaklanacak belirli bir uyuşmazlığın ya da tüm uyuşmazlıkların tahkim yoluyla çözümlenebileceğine cevaz vermektedir. Yine, 4686 sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunu’nun 4. maddesinde, tahkim sözleşmesi, “tarafların, sözleşmeden kaynaklansın veya kaynaklanmasın aralarında mevcut bir hukukî ilişkiden doğmuş veya doğabilecek uyuşmazlıkların tümünün veya bazılarının tahkim yoluyla çözülmesi konusunda yaptıkları anlaşmadır” şeklinde tanımlanmıştır. Tüm bu düzenlemelerden de anlaşılacağı üzere, tahkim sözleşmesi, gerek 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda gerek 4786 sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunu’nda gerekse 09.04.2015 tarihinde yürürlüğe giren İTOTAM Tahkim Kurallarında benzer şekilde tanımlanmıştır.
09.04.2015 tarihinde yürürlüğe giren İTOTAM Tahkim Kuralları’nın 6. maddesinde düzenleme alanı bulan tahkim sözleşmesi, taraflar arasındaki asıl sözleşmenin bir şartı (“tahkim şartı”) veya ayrı bir sözleşme (“tahkim sözleşmesi”) şeklinde yapılabilir. Başka bir ifadeyle, taraflar, arasında bir tahkim sözleşmesi bulunmuyorsa veya asıl sözleşmeye tahkim şartına ilişkin bir hüküm konulmamışsa, tahkim yolu yargılamasına başvuru yapılması mümkün değildir. Tahkim sözleşmesinin, İTOTAM Tahkim Kuralları’nın 6. maddesinin 2. fıkrasında, yazılı olarak yapılması gerektiği belirtilmiştir. Madde de öngörülen yazılı şekil bir geçerlilik koşulu olup, yazılı olarak yapılmadığı takdirde, tahkim sözleşmesinin herhangi bir geçerliliği olmayacaktır. Diğer bir ifadeyle, taraflar arasındaki salt sözlü anlaşma, tahkim sözleşmesinin akdedildiğini göstermemektedir. Ancak, taraflarca imzalanmış bir belge veya taraflar arasında teati edilen bir mektup, telgraf, faks, elektronik posta ya da kayıt verebilen diğer iletişim araçlarıyla yapılan sözleşmeler de yazılı olarak yapılmış sayılır. İTOTAM Tahkim Kuralları’nın 6. maddesinin son fıkrasında ek bir düzenlemeye yer verilerek, bir sözleşmede, tahkim şartı içeren bir belgeye yollamada bulunulmakta ise, sözleşmenin yazılı olması ve yollamanın tahkim şartını, sözleşmenin bir parçası durumuna getirecek nitelikte bulunması halinde, söz konusu yollamayla, tahkim sözleşmesinin yapılmış olduğu kabul edilmiştir.
