Yapı Kooperatiflerinde Konutların Ortaklara Tahsis Edilmesi Süreci ve Tahsis İşleminin Gelir Vergisi Açısından Önemi

Soner ALTAŞ

ÖZET:

Bu çalışmamızda, yapı kooperatiflerinin konutları ortaklara hangi usul ve esaslar dairesinde tahsis edecekleri, tahsise konu konutların maliyet bedellerinin nasıl hesaplanacağı, ortakların bu hususlara ilişkin hakları ve yükümlülükleri ve kooperatif konutlarının tahsisi ile gelir vergisi ödeme yükümlülüğü arasındaki ilişki üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler: Yapı Kooperatifleri, Yapı Kooperatiflerinde konutların Ortaklara Tahsis Edilmesi Süreci, Gelir Vergisi.

I. Giriş

Bilindiği üzere, ülkemizde kooperatifçiliğin en bilinen ve yaygın olan türü, yapı kooperatifleri dir. 2008 yılı Mart ayı verilerine göre, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın düzenleme ve denetimine tabi olan ve 21 farklı alanda faaliyet gösteren yaklaşık 78.000 adet kooperatiften 61.722 tanesi yapı kooperatifi statüsündedir. Ve 78.000 adet kooperatifin toplamda 4.600.000 olan ortak sayısının 2.290.000’ini yapı kooperatifi ortakları oluşturmaktadır. Bir baksa deyişle, ülkemiz uygulamasında yapı kooperatifleri, bütün kooperatifler içerisinde %79 oranında bir paya sahip bulunmaktadır¹. Yapı kooperatifleri denince de, -işyeri yapı kooperatifleri de bulunmakla birlikte- akla ilk olarak konut yapı kooperatifleri gelmektedir.

Konut yapı kooperatifi ortakları için önem arzeden hususların başında ferdileşme işlemi yer almaktadır. Ferdileşme, konutların tamamlanarak yapı kullanma izninin alınması ve tapu kütüğünde kooperatif adına kayıtlı bulunan bağımsız bölümlerin (konutların) mülkiyetinin ortaklara devredilerek, tapularının verilmesidir. Zira, konut yapı kooperatifine ortak olunmakla sadece pay sahipliği kazanılmakta, ortakların paylarının karşılığı olan taşınmazların mülkiyeti ise kooperatife ait bulunmaktadır. Bu mülkiyet, ancak konutların tamamlanmasını takiben ortaklara devredilebilmektedir.² Nitekim, Kooperatifler Kanununun 81’inci maddesinin 2’nci fıkrasında “yapı kooperatiflerinin, anasözleşmede gösterilen işlerin tamamlanması ve ferdi mülkiyete geçilip konutların ortaklar adına tescil edilmesiyle amacına ulaşmış sayılacağı ve dağılacağı, yapı kullanma izninin alınmasını müteakip ise bir yıl içinde ortakların Kat Mülkiyeti Kanunu’na göre ferdi münasebet işlerinin sonuçlandırılacağı” hükme bağlanmıştır. Ferdi mülkiyete geçilebilmesi için de, kooperatif konutlarının ortaklara tahsis edilmiş olması gerekmektedir.