Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Azerbaycan Hukukunda Faktöringin Hukuki Niteliği

The Legal Nature of Factoring Transaction in Azerbaijan Law

Deyanet TAĞIYEV

Faktoring kavramı hem hukuk, hem de iktisat bilimi doktrininde tartışmalıdır. Bu sebeple değişik ülke mevzuatlarında ve doktrinlerinde “faktoring” kavramı farklı şekillerde tanımlanmaktadır. Kaydedilen farklılığın sebebi olarak faktöring kavramının farklı kavramlara ilişkin unsurları kendi bünyesinde taşımasıdır. Faktöringin özelliklerinin tespiti için ilgili unsurlarının tespiti önem arz etmektedir. Konunun bu şekilde incelenmesi hem faktöringin hukuki niteliğinin tespiti, hem de bu kavramının bünyesindeki farklı kavramlara ait unsurların anlamlarının tespiti açısından önem arz etmektedir. Bu sebeple makalede faktöringin hukuki niteliğinin bahsedilen kavramların özelliklerinin tespiti yoluyla incelenmeğe çalışılmıştır.

Faktöring İşlemi, Faktöringin Özellikleri, Faktöringin Unsurları, Faktöringin Hukuki Niteliği.

The concept of “factoring” was not clearly defined yet neither in economics nor jurisprudence. That’s why the legislation of different countries, as well as academic works and textbooks on factoring, the concept is understood in different ways, evaluated from different aspects and assessed by different features. Regarding that factoring merges different features of various institutions, definition of the features of the factoring is important. Such an approach to the issue is important both for analysis of the nature of the concept and definition of different meanings of the “factoring”.

With this consideration the analysis of the legal nature of the “factoring” was done regarding its characteristic and specifications.

Factoring, Factoring Transaction, The Properties of Factoring, The Legal Nature of Factoring.

GİRİŞ

Faktöring işleminin taraflarının serbest iradeleri ile doğan bir sözleşme1,2 olduğu tartışmasızdır. Bu sözleşme ile ilgili mevzuattaki düzenlemelerin hukuki amaç ve fonksiyonlarının belirlenip, doğru bir şekilde uygulanabilmesi için faktöring sözleşmesinin yapılmasına neden olan hukuki esas ve sebepleri dikkate almak önem arz etmektedir. Bu sebeple makalede öncelikle faktöring sözleşmesinin tarafları arasındaki hukuki ilişkinin nasıl ve hangi esaslarla kurulacağı sonra ise, faktörle müşteri arasındaki sözleşmenin esas unsurları incelenmeye çalışılacaktır.

1. TARAFLARI VE UNSURLARI

Faktöring sözleşmesi en az üç taraflı, uluslararası faktöringde ise, kural olarak, hatta dört taraflı (müşteri, iç faktör, dış faktör, borçlu) hukuki ilişkiler meydana getirmektedir. Şöyle ki, faktöring ilişkininde "müşteri" ile başka bir kişi (faktöring ilişkisindeki "borçlu") arasında kural olarak alım satım akdi3 veya iş görme akdinden4 alacak hakları doğmaktadır. Bu alacak haklarından müşteriye ait olanların faktöre temlik edilmesi, bunun karşılığında ise, faktörün temlik edilen alacağın %80-%90 oranında derhal ödemek ve temlik edilen alacağın ödenmesini temin etmek ve bununla ilgili müşteriye diğer hizmetlerde bulunmak borcunu yüklenmektedir.

Faktöring sözleşmesinin hukuki niteliğinin tespiti açısından onun unsurlarının niteliğinin tespiti önem arz etmektedir. Bu hukuki ilişki öncesinde "müşteri" ile "borçlu" arasında yapılan alım satım veya iş görme gibi sözleşmelerin niteliği esasen bellidir. Fakat, faktöring sözleşmesinin hukuki niteliği tartışma doğurmaktadır. Şöyle ki, faktöringin müşterinin finanse edilmesi ve alacağa teminat göstermesi gibi amaç ve fonksiyonlarının hangi sözleşme türü ile açıklanabileceği sorusu her zaman sorulacaktır. Başka bir ifade ile faktöre müşteri tarafından temlik edilen alacağın varlığını kanıtlayan belgelerin sunulması karşılığında vadesi henüz gelmemiş alacağın yaklaşık %80-%90 kadarı faktörce müşteriye beri baştan nakit olarak ödenmesi ve vadesi geldiğinde temlik edilen alacağın tahsilini temin etmek ve müşteriye yapılan diğer hizmetler karşılığında faktöre ödenmesi gereken ücret ve faizler düşüldükten sonra tahsil edilen alacağın geriye kalan %10-20`lik kısmının müşteriye ödenmesini gerektiren yükümün hangi sözleşme türü çerçevesinde açıklanabilir sorusu hukuk öğretisi bakımından açıklanması gereken bir sorudur.