Ok Yaydan Çıktı Bir Kere: Yasal Mal Rejimi Olarak Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Medeni Kanun Yürürlüğe Girdiği Sırada Mevcut Evlilikler Açısından Uygulanma Sorunu

Sevgi USTA

2002 yılında yürürlüğe giren Medeni Kanun ile, kadın eşin evlilik içindeki konumunu güçlendirmek amacıyla, yasal mal rejimi olarak, edinilmiş mallara katılma rejimi kabul edilmiştir. Rejimin esası, evlilik süresince eşlerin edindikleri malların, evliliğin sona ermesi üzerine katılma alacağına konu olan miktarının, eşler arasında eşit paylaşımı esasına dayanmaktadır. Bu rejim değişikliğinin, Kanun yürürlüğe girdiği sıradaki, mevcut evliliklere etkisi 4722 Sayılı Yürürlük Kanunu ile düzenlenmiştir. İsviçre Medeni Kanunu’nda yasal mal rejimi olarak edinilmiş mallara katılma rejimi 1984 yılında yürürlüğe girmiş, mevcut evlilikleri, eşler aksini istemedikçe, evlilik tarihlerinin başlangıcına kadar etkili kılınmıştır. Oysa 4722 Sayılı Yürürlük Kanunu’na göre, edinilmiş mallara katılma rejimi yürürlüğe girdiği tarihten sonra etkili olacaktır. Eşlerin rejimi evlilik tarihlerinin başlangıcından itibaren etkili kılabilmeleri ise, noterde sözleşme yaparak, bir yıl içinde kullanabilecekleri, bir seçimlik hak olarak düzenlenmiştir. Bu süre 31 Aralık 2003 yılında sona ermiş olmasına rağmen, yürürlük hükmü tartışılmaya devam etmektedir. Çalışmada sınırlamanın, kanunun ruhuna ve eşitlik ilkesine aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

Evlilik Birliğinde Malvarlığı Hukuku, Yasal Mal Rejimi, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi, 4722 Sayılı Yürürlük Kanunu’un Uygulanması, Ev İçi Emek.

In order to strengthen the position of woman spouse in marriage, participation in acquired property regime has been accepted as the legal property regime in the union of marriage in the current Civil Code of Turkey. The essence of the regime is based on the equit sharing property which acquired during marriage by the termination of marriage. The effect of the regime change for existing marriages are arranged by the provisions of the Transitional Law No. 4722. The regime has been accepted and came into force as legal property regime in marriage union by Swiss Civil Code in 1984. The new law applies to marriages that exist when the Federal Act of 5 October 1984 comes into force, unless otherwise provided. However, according to the Transitional Law, the regime will be effective after the date of entry into force. According to the Turkish Law, the regime would not effective from the beginning of the existing marriages. It is arranged as an optional right, spouses would be able to use these rights within one year from the date the regime entered into force, by making a of contract at a notary. Although this date lasted on 31 December 2003, the transitional provision is still being debated. The purpose of this regime is to create a new family and society order. Therefore the restriction is contrary to the spirit of the law, and it violates the principle of equality and justice In this study is claimed that the restriction is contrary to the spirit of the law and the principle of equality.

Marital Property Law, The Regime of Participation in Acquired Property, Legal Regime of Property, The application of Transitional Law (No: 4722), Domestic Labor.

GİRİŞ

2002 yılında yürürlüğe giren 4721 Sayılı Medeni Kanun’la yapılan değişiklikler içinde, yasal mal rejimi olarak mal ayrılığı rejiminden, edinilmiş mallara katılma rejimine geçilmesi özel önem taşımaktadır. Rejimin yasal rejim olarak kabul edilmesindeki amaç, madde gerekçesinde belirtildiği üzere, herhangi bir işte çalışmayan, ancak evlilik birliğine ev işleri ve çocukların bakımı gibi görevleri üstlenerek katkıda bulunan kadın eşin emeğinin karşılıksız kalmayacağı ve böylelikle, ekonomik adaletin sağlanacağı anlayışıdır. Ancak rejimin kabul edilme aşaması ve uygulanması üzerinden on iki yıl geçmiş olmakla birlikte, mevcut evliliklere etkisini düzenleyen yürürlük hükmü tartışma konusu olmaya devam etmektedir.

Rejim değişikliğinin, Medeni Kanun’un yürürlüğe girdiği tarih olan 1 Ocak 2002 tarihinde mevcut evlilikleri nasıl etkileyeceği, 4722 sayılı Türk Medeni Kanunun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun (bundan sonra Yürürlük Kanunu) ile düzenlenmiştir.¹ Yürürlük Kanunu’na göre, yasal mal rejimi, esas olarak, Medeni Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten sonraya etkili olacaktır. Ancak eşlere, isterlerse, Kanun yürürlüğe girdikten sonra bir yıl içinde noterde yapacakları sözleşmeyle, rejimi evliliklerinin başlangıcına yürütebilme imkanı tanınmıştır (m.10 III).

Bu sözleşmeyi yapmayan eşler açısından, yeni Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihe kadar –başka mal rejimi seçmemişlerse- mal ayrılığı rejimi, bu tarihten sonra edinilmiş mallara katılma rejimi geçerli olacaktır. Bu düzenlemeye göre, 1 Ocak 2002 tarihinde evli olan eşler, bir yıl içinde sözleşme yaparak yasal mal rejimini evliliklerinin başından itibaren geçerli olacağını kabul etmemişlerse iki ayrı mal rejimine tabi tutulacaklardır. 1 Ocak 2002 den önce yasal mal rejimi olan mal ayrılığı rejimi –veya seçmiş oldukları diğer mal rejimlerinden birine-1 Ocak 2002 den sonra ise –başka mal rejimi seçmemişlerse- edinilmiş mallara katılma rejimine tabi olacaklardır.