Kısa Ömürlü İklim Kirleticileri ve temiz Hava Koalisyonu
Selahattin İNCECİK
Karbon dioksitten sonra küresel sera etkisine en çok katkıyı yapan kısa ömürlü iklim kirleticiler siyah karbon, metan ve troposferik ozondur. Kısa ömürlü iklim kirleticileri ile mücadele ile hava kirliliğinin insan sağlığına, tarım ürünlerine ve ekosisteme verdiği zararları azaltırken iklim değişikliğinin olumsuz etkisi de hafiflemektedir. Bu amaçla Şubat 2012 de Stockholm de gönüllü esasına dayalı işbirliği amaçlı “İklim ve Temiz Hava Koalisyonu” kurulmuştur. Koalisyon, küresel ısınmaya katkıları kadar insan sağlığı için de tehdit oluşturan kısa ömürlü kirleticilerin kısa vadedeki azaltma çabalarına katkıda bulunmayı amaçlıyor. Bundan böyle hava kalitesini ve iklim değişimini birlikte düşüneceğiz.
İklim Değişimi, Siyah Karbon, Metan, Troposferik Ozon.
The largest contribution to the global greenhouse effect after the carbon dioxide comes from the short-lived climate pollutants such as black carbon (BC), methane (CH4) and tropospheric ozone (O3). Struggle with short-lived climate pollutants of air pollution on human health, agricultural commodities and the damage to the ecosystem while reducing the negative impact of climate change are mitigated. For this purpose, a volunteer-based cooperation on the principle of “The Climate and Clean Air (CCA) Coalition” at Stockholm in2012 has been launched. It is a partnership of governments, intergovernmental organizations, the environmental community and other members of civil society. A group of countries led by the US, Sweden, Bangladesh, Ghana, Canada and Mexico have built a coalition to address short lived climate pollutants.The CCA Coalition’s main objectives are addressed by:
- Improving scientific understanding of black carbon, methane and tropospheric ozone impacts and mitigation strategies,- Raising awareness of their impacts and mitigation strategies; and- Enhancing and developing new national and regional actions, including by identifying and overcoming barriers, enhancing capacity and mobilizing support.
Coalition, contributing to global warming pose a threat to human health until the short-lived pollutants contribute to efforts to reduce the short-term aims. Henceforth we will consider air quality and climate change together. The rapid mitigation of anthropogenic black carbon and tropospheric ozone precursor emissions would complement carbon dioxide reduction measures and would have immediate benefits for human well-being.Thus, the coalition mainly fulfils the task for cooperation in reducing of short-lived climate pollutants on the following titles:
1. Reduction of black carbon from motor vehicle and industrial emissions
2. Reduction of methane from the municipal solid wastes
3. Controlling of tropospheric ozone levels
4. Cooperating in development of alternative technologies to reduce the HFCs
1. GİRİŞ
Dünyanın pek çok bölgesi iklim değişikliğinin olumsuz sonuçlarından etkileniyor. Öyle ki CO2 seviyeleri sürekli bir şekilde artarak 400 ppm e yaklaşıyor. Yaşanan bu süreçte 2oC'lik emniyet hedefi aşılırken buzullar eriyor, hava patenleri değişiyor ve deniz seviyeleri yükseliyor. İklim değişimi şimdilerde yerel çevre ve sağlık problemi üzerinde yeni bir küresel çevre boyutu getirmektedir.
Sera gazı emisyonlarının azaltılması konusunda stratejiler oluştururken bu soruna farklı açılardan yaklaşarak çözümler bulunmasına çalışılıyor. Atmosferde farklı sera gazları ve aerosollerin yol açtığı radyoatif akı dengesizliği bu stratejilerin başlangıcını oluşturur. Bu durum kısa ömürlü kirleticiler olarak bilinen metan, siyah karbon ve troposferik ozon için önemli değişimler göstermektedir. Son yıllarda geliştirilen bu stratejilerden biri kısa ömürlü iklim kirleticilerinin azaltılması konusunda temiz hava koalisyonun kurulmasıdır. Kısa ömürlü iklim kirleticileri atmosferde ömürleri birkaç günden birkaç on yıllara kadar uzanan ve iklim üzerinde ısınma etkisine sahip olan ajanlardır.
2. KISA ÖMÜRLÜ KİRLETİCİLER VE TEMİZ HAVA KOALİSYONU
Hava kalitesi son on yıl içerisinde dünya ülkelerinde bir hayli iyileşti. Ancak hala insan sağlığını, ekosistemi, bitkileri, kültürel mirası korumak ve iklim değişiminin kısa vadede azaltılmasına katkı yapmak üzere yapılacak daha pek çok iş var. Atmosferde ömürleri CO2 e oranla çok kısa olan bu kısa ömürlü iklim kirleticileri olarak tanımlanan siyah karbon, metan, troposferik ozon dan oluşuyor. Bunların dışında kalan kısa ömürlü iklim kirleticilerden bazı hidro floro karbonlar (HFCs) ler halen atmosferde çok küçük miktarlarda bulunurken bunların iklim zorlamasına katkıları 2050 yılına kadar küresel CO2 emisyonların %19 una kadar artabileceği şeklinde değerlendiriliyor. CO2 e oranla çok daha kısa yaşam süreleri olan iklim kirleticilerinin emisyonların azaltılmasına yönelik eylemler bunların atmosferdeki konsantrasyonlarını hızlı bir şekilde düşürerek iklimdeki karşılığını bulacaktır. Özellikle metan ve siyah karbonu azaltacak eylemler 2050 yılına kadar 0.5oC'e kadar ısınmayı yavaşlatma potansiyeline sahiptir. Kısa ömürlü iklim kirleticileri yakın vadede 2.0oC hedefinin aşılmasının önlenmesinde yardımcı olacaktır. Şekil 1 siyah karbon ve metanın azaltılmasının sıcaklık üzerindeki etkisini göstermektedir [1].
