Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Gerekçesiz Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizinde Kamu Düzeni Engeli

The Barrier of Public Order on Recognition and Enforcement of Foreign Court Decisions Lacking Reason

Gizem ERSEN PERÇİN

Türk mahkemeleri tarafından verilen kararların mutlak surette bir gerekçe ihtiva etmesi konusunda gerek anayasal düzenimizde gerekse usul hukuku mevzuatımızda açık hükümler yer almaktadır. Ayrıca Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarında da gerekçeli karar hakkı adil yargılanma hakkının bir parçası olarak tanımlanmaktadır. Söz konusu hükümler ve AİHM kararlarının, Türk mahkemelerinde tenfizi talep edilen yabancı mahkeme kararları bakımından da bağlayıcı olup olmadığı meselesi ise hem doktrin hem de uygulama tarafından tartışılmıştır. Gerekçesiz yabancı mahkeme kararının tenfizinin Türk kamu düzenine aykırılık teşkil edeceğini savunan görüşün karşısında, yabancı mahkeme kararlarının gerekçe kısımlarının tenfiz incelemesi kapsamında yer almaması gerektiği, aksi takdirde bu incelemenin revision yasağına aykırılık teşkil edeceğini savunan görüş yer almaktadır. Bu çalışmada ise doktrin ve uygulamada taraftar bulan söz konusu karşıt görüşler irdelenerek söz konusu hukuki sorun hakkında yazarın kişisel görüşü açıklanmaya çalışılacaktır.

Tanıma ve Tenfiz, Revision Yasağı, Kamu Düzeni, Gerekçeli Mahkeme Kararı, Adil Yargılanma Hakkı.

In Turkish Law both constitution and law of procedure contain regulations about the necessity to have a reason for any decision rendered by a Turkish Court. Also in the decisions of European Court of Human Rights (ECHR) the right to reasoned judgement is classified as a part of right to a fair trial. Doctrine and practice have argued the issue whether the principle of “having a reasoned court decision” should also be applicable for foreign court decisions or not during the recognition or enforcement of them before a Turkish Court. In one point of view foreign court decisions lacking reason are contrary to public order and shouldn’t be recognised or enforced. But the other point of view argues that whether a foreign court decision contains reason or not shouldn’t be whithin the scope of recognition and enforcement, otherwise it would be a breach of the prohibitation of revision au fond. The aim of this study is to examine these opposite point of views argued by the doctrine and practice, in the meantime to state the author’s point of view about this legal issue.

Recognition and Enforcement, Prohibitation of Revision au fond, Public Order, Reasoned Court Decision, Right to a Fair Trial.

GİRİŞ

Türk Milletlerarası Özel Hukuku’nda, yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizinde aranan koşullar arasında söz konusu kararların “gerekçeli” olmasına ilişkin herhangi bir hüküm yer almamaktadır. Ancak söz konusu kararların, tenfiz koşulları arasında düzenlenen, “kamu düzenine açıkça aykırı olmama” koşulunu sağlayıp sağlayamadığının tespiti bakımından gerekçenin varlığı önem arz edebilir. Öte yandan yabancı mahkeme kararının gerekçesinin tenfiz hakimi tarafından incelenmesi, Türk Milletlerarası Özel Hukuku’nda benimsenen ve yabancı mahkeme kararlarının esasına ilişkin inceleme yapılmasını engelleyen “revision” yasağına aykırılık teşkil edebilecektir.

Bu çalışmada, öncelikle yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizinin amacı ve sonuçları ile koşulları üzerinde durulacak, daha sonra gerekçenin bu koşullardan “kamu düzenine açıkça aykırılık” koşuluyla bağlantısı tespit edilmeye çalışılacaktır. Mahkeme kararlarının gerekçeli olması zorunluluğunun hukuksal temelleri, hem iç hukuk hem de uluslararası hukuk kaynaklarıyla açıklandıktan sonra, söz konusu kaynakların yabancı mahkeme kararlarının tenfizinde de bağlayıcı etkisinin olup olmayacağı tartışılacaktır. Konuyla ilgili Türk doktrinindeki görüşlerin yanı sıra Yargıtay uygulamaları ve AİHM kararlarına da değinilecektir. Gerekçesiz yabancı hakem kararlarının tanınması ve tenfizi meselesi ise bu çalışmanın kapsamı dışında yer almaktadır.

I. YABANCI MAHKEME KARARLARININ TANINMASI VE TENFİZİNİN 
AMACI VE SONUÇLARI

Devletlerin, ülkeleri üzerinde kullandıkları en temel egemenlik yetkilerinden biri “yargılama” yetkisidir. Devletlerin bu yetkilerini kullanmaları ile oluşan mahkeme kararları, verildikleri ülkede, başka hiçbir işleme gerek kalmaksızın, re’sen hukuki sonuç doğururlar. Ancak, sınırlar arası ilişkilerin artmasıyla sayıları çoğalan yabancılık unsuru içeren özel hukuk uyuşmazlıklarının çözümlenebilmesi için bir devlet mahkemesinden verilen ilamın başka bir devlette hukuki sonuç doğurması gerekebilmektedir. İşte söz konusu hukuki sonucun gerçekleşebilmesi için yabancı mahkeme kararlarının, hukuki sonuç doğuracağı devlette tanıma- tenfiz işleminden geçirilmesi gerekmektedir.