Süt İzni Üzerine Düşünceler

Considerations on Nursing Leave

Çağlar ÇOPUROĞLU

Süt izni, kadın istihdamında önemli bir konudur. Kanuni düzenlemelerde ve uygulamada çözümü gereken birkaç husus bulunmaktadır. İzin, günlük olarak ve günde bir buçuk saat olarak düzenlenmiş, iznin uygulanmasında ise herhangi bir usul öngörülmemiştir. İşçi bu hakkını, işverenin katılımı/onayı olmaksızın tek başına alacağı kararla kullanabilir. Çoğul gebelik halinde bu sürelerin ikinci çocuktan itibaren makul süreler kadar artırılması yerinde olur. İzinlerin uygulamada birleştirilerek toplu olarak kullanıldığı görülmektedir. Bu konuda açık bir yasal düzenlemeyle bu konu düzenlenmelidir. Ancak fiilen eğer işçinin bu izinleri günlük kullanması hiç veya amaca uygun şekilde kullanamaması anlamına gelecekse, işçinin korunması bakımından toptan kullanılmasında bir sakınca yoktur. Süt izninde çalışılmasına uygulanan tek yaptırım idari para cezasıdır. Bu uygulama, bu çalışmanın yalnızca kamusal niteliğini göz önünde tutmakta, işçinin ek emeğini ise görmezden gelmektedir. İşçinin izinli sürelerde çalıştırılmasında bu çalışmanın ücretlendirilmesi gerekir. Süt izni, biyolojik annelerin yanı sıra evlatlık alma yoluyla anne olan kişiler için de uygulanmalıdır, nitekim annelik salt biyolojik değil aynı zamanda soy bağını ifade eden hukuki bir kavramdır. İşçi ve memur statülerine bağlı olarak süt izinlerinin farklı düzenlenmiş olması başta eşitlik olmak üzere, sağlık hakkı, ailenin ve çocuğun korunması gibi birçok anayasa hükmüne aykırıdır. Haksız ayrıma dayanan bu düzenlemelerin adil ve makul şekilde yeniden düzenlenmesi gerekmektedir.

Süt İzni, Süt İzni Ücreti, Çoğul Gebelikte Süt İzni, Evlatlık ve Süt İzni, Süt İzninde İşçi Memur Ayrımı.

Nursing leave is an important aspect of women employment. There are some aspects that should be solved both in practice and in legal arrangements. Nursing leave has been regulated as daily for one and a half hour but no procedure is stipulated for the application of this leave. Employee can enjoy this right based on her own decision, without the approval/authorisation of the employer. In case of multiple pregnancies, it would be appropriate to extend this leave for a reasonable period of time after the second child is born. It is observed that in practice the leaves are unified and benefitted as a whole. This should be regulated through a clear legal arrangement. However, in the case of daily utilisation of the leaves, if the employee would not be able to take leave or take this leave contradicting with the purpose, it would be favourable to allow taking the leave as a whole for the protection of the employee. Administrative fine is the only sanction applied in the case of working in the nursing leave. This practice focuses solely on the public aspect of the work and disregards the additional effort of the employee. When the employee works in the period of leave, this should be subjected to a payment. In addition to biological mothers, nursing leave should also be granted to those becoming a mother through the adoption of a child, as maternity is a legal concept that points not only to a biological connection but also to the parentage. The fact that the nursing leave conditions vary between workers and public officials is against many constitutional provisions such as the right to health, protection of family and the child and especially the equality. It is necessary that this practice based on unfair discrimination should be re-arranged in a fair and reasonable manner.

Nursing Leave, Nursing Leave Fee, Nursing Leave in Multiple Pregnancies, Differences in the Nursing Leave Conditions of Workers and Public Officials.

1. GİRİŞ

İş Kanunu’nun “Analık halinde çalışma ve süt izni” başlıklı 74. maddesinde, kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde bir buçuk saat süt izni verileceği, bu sürelerin nasıl kullanılacağının işçi tarafından belirleneceği ve anılan sürelerin günlük çalışma süresinden sayılacağı düzenlenmiştir.

Düzenlemeye göre: “Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.” (İK. m.74/6).

Konuyla ilgili yürürlükte ayrıca 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 30. maddesine dayanılarak 2013 yılında çıkartılan “Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik” bulunmaktadır.¹ Yönetmelikte, işverenin 100-150 kadın çalışanı olan işyerlerinde, işyerine en çok 250 metre mesafede emzirme odasının (m. 13/1), 150’den fazla kadın işçinin çalıştığı işyerlerinde ise 66 aylığa kadar olan çocukların bakılması için yurt kurulması (m. 13/2, 14/1) yükümlülükleri düzenlenmekte, oda ve yurtlarda bulundurulacak ilaç ve tıbbi gereçler (m. 16) ve çocukların muayeneleri (m.18), buralarda görevlendirilecek personelin nitelikleri (m.17), çocukların beslenmesi (m. 19) ve eğitimine (m.20) ilişkin hükümler yer almaktadır. Bunlara ilişkin bütün masrafların işverene ait olacağı ve düzenli olarak (ayda en az bir defa) işveren veya vekilince denetleneceği de belirtilmiştir (m. 21).