Kamu Hukuku ve Özel Hukuk Açısından Dürüstlük Kuralı ve Uygulama Alanı

Good Faith Rules and Their Application Area in Terms of Public Law and Private Law

Recep ÇAKRAK


Dürüstlük kuralı eski hukuk sistemlerinden beri uygulanan bir kurumdur. Hak sahibinin hakkını kullanırken makul bir insan gibi davranmasını gerektirir. Niteliği itibariyle bir norm olarak düzenlenmesi gerekmeyen dürüstlük kuralları toplumun değer algılarına göre tayin edilir ve geneldir. Dürüst davranma ödevi altında bulunan hak sahibi bu yükümlülüğe aykırı davranırsa sahip olduğu hakkı kötüye kullanmış olacaktır. Genel itibariyle özel hukuk ilişkilerinde başvurulan bir kural görünümü sergilese de aslında dürüstlük kuralı kamu hukukunda rastladığımız birçok kurumun da çıkış noktasıdır. Şu haliyle dürüstlük kuralı özel hukuk alanında zaten hemen her noktada gözetmemiz gereken bir kuraldır. Bununla beraber kamu hukuku sahasında yer alan fakat temeli dürüstlük kuralı olan kurumların tespiti de elzemdir. Böylece adeta bir tasavvur olan bu kurumlar sağlam bir temele oturtulmuş olacaktır.

Dürüstlük Kuralı, Özel Hukukta Dürüstlük Kuralı, Kamu Hukukunda Dürüstlük Kuralı, Objektif İyiniyet Kuralları, Hakkın Kötüye Kullanılması.

Good faith rules have been applied since the former legal system. This rules require the owner of the rights to act as a reasonable people when using the rights. Good faith rules which are not requiring to be regulated as a norm are determined according to the society’s perception of values and they are common. If the rights owner under this assignment act contrary to these obligations they will be abused of their rights. It is shown as a rule of private law relations in general but actually this rules are the source of many concepts we encounter in public law. In these cases we must already search the good faith rules at nearly every aspect in private law. However, it is essential that the detection of concepts which based on good faith rules and located in public law field. So that, these conceptions which are almost consideration will be sited on strong basis.

Good Faith Rules, Good Faith Rules in Private Law, Good Faith Rules of Public Law.

GİRİŞ

Kişiler gerek sözleşme gerekse kanundan kaynaklanan haklarını kullanırken ve borçlarını yerine getirirken genel prensip olarak serbestiye sahiptir. Ancak, kanun koyucu, kişilerin bu yöndeki tasarruflarında uymakla yükümlü oldukları genel bir sınır tespit etmek gereği hissetmiştir. Bu sınır hukuk sisteminin alt yapısını oluşturan ve toplumun bilinçaltına yerleşmiş genel ahlak ve görgü kaidelerinden ibarettir.

Toplumdaki yerleşik, ahlak ve görgü kuralları hakların kullanılması ve borçların yerine getirilmesinde kişilerin doğruluk dürüstlük kurallarına riayet etmeleri gereği MK m.2'de açıkça ifade edilmiştir. Dürüstlük kuralı bu şekliyle tüm özel hukuk ilişkilerinde hâkim tarafından resen dikkate alınması gereken ve emredici niteliği haiz bir hukuk kuralı bir başka deyişle, özel hukukun sigorta sistemidir.

Çalışmamızda önce dürüstlük kuralı kavramına yer vereceğiz. Daha sonra dürüstlük kuralının sözleşme öncesi ilişkiler dâhil, sözleşmelerin yorumu, tamamlanması, uyarlanmasında ve kanundaki hükümlerin yorumu ve tamamlanmasında haiz olduğu etkileri tetkik edeceğiz. Devam eden kısımlarda ise dürüstlük kuralının özel hukuk ve kamu hukuku alanında karşılıklarını örnek hükümler eşliğinde inceleyeceğiz.