Cumhurbaşkanlığı Seçiminde Adaylara Yapılan Bağış ve Yardım Uygulamasının Değerlendirilmesi

Evaluation of the Applications of Donations and Contributions to the Candidates in the Presidential Election

Abdurrahman Taraktaş,Canatay Hacıköylü

Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Cumhurbaşkanının niteliği, tarafsızlığı ile seçimini düzenleyen 101. ve 102. maddelerinde yapılan değişiklikler çerçevesinde, “Cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin usul ve esaslar kanunla düzenlenir” hükmü uyarınca 26.01.2014 Tarih ve 28195 sayılı Resmi Gazete ‘de yayımlanan 6271 sayılı “Cumhurbaşkanı Seçim Kanunu” yürürlüğe girmiştir. Kamuoyunda Amerika Birleşik Devletleri (ABD) modeli olarak ifade edilen 6271 sayılı Cumhurbaşkanı Seçim Kanununun “Adaylara Yardım” başlığını taşıyan 14. maddesi ile mevzuatımızda ilk kez uygulama alanı bulan bazı mali hükümler oldukça tartışma konusu olmuştur. Bu çalışmada ilgili kanunun adaylara yardımı düzenleyen hükümleri ABD’de uygulanan sistem ile karşılaştırma yapılarak ele alınacak, mevcut sorunlar ortaya konulacak, öneri ve değerlendirmeler yapılacaktır.

Seçim, Cumhurbaşkanı Seçim Kanunu, Adaylara Yardımlar.

With the changes made in the Article 101 and 102 of Constitution of the Republic of Turkey, which regulate the election and unbiasedness of President of the Republic of Turkey, No. 6271 titled “Presidential Election Law” was enacted. Expressed as United States of America (USA) model in public opinion, financial provisions of relevant law’s titled “Contributions to the candidates” was highly debated. In this study, provisions of relevant law’s governing aid to the candidate’s will be discussed by comparing with the system used in the USA, current problems will be introduced, suggestions and general recommendations will be made.

Election, Presidential Election Law, Contributions to the Candidates.

GİRİŞ

6271 sayılı Cumhurbaşkanı Seçim Kanununun "Adaylara Yardım" başlığını taşıyan ve Cumhurbaşkanı adaylarına yapılacak mali yardımın usul ve esaslarını düzenleyen 14. maddesi kanun tasarısının yasallaşma süresince bir takım değişikliklere uğramıştır.

6271 sayılı Kanun tasarısının madde gerekçelerinde 14. maddenin birinci fıkrasında; adayların yabancı devletlerden, uluslararası kuruluşlardan, tüzel kişilerden ve Türk uyrukluğunda olmayan gerçek kişilerden maddi yardım alamayacakları, ikinci fıkrada; seçimlerde şeffaflığın sağlanması amacıyla, adaylığın kesinleşmesinden itibaren seçim sonuçlarının kesinleşmesine kadar geçen dönem içinde elde edilen her türlü gelir ve harcamaların kayıt altına alınması, nakdi yardımların adayların kendi adlarına açtıracakları bir banka hesabına yatırılması, diğer yardımların makbuz karşılığında yapılmasının gerektiği, üçüncü fıkrada; adayların kullanacakları makbuzların biçimi, bastırılması ve yardımların kayda geçirilmesine ilişkin usul ve esasların Yüksek Seçim Kurulunca belirlenmesinin öngörüldüğü, dördüncü ve beşinci fıkralarda ise; seçim hesapları ve harcamaların denetlenmesine ilişkin hükümlere yer verilmiştir. Ancak kanun tasarısı, gerek TBMM Anayasa Komisyonu ve Anayasa Komisyonu Alt Komisyonunda gerekse genel kurulda yapılan görüşmelerde bir takım değişikliklere uğramıştır. Tasarı maddeleri ve yapılan değişiklikler kamuoyunda özellikle de yazılı ve görsel basında da oldukça tartışma konusu olmuş, hatta bazı maddelerin iptali için Anayasa Mahkemesine dava açılmıştır. Yaşanan tartışmalarda en önde gelen konulardan biri ABD modeli benzeri uygulamalar içeren mali hükümlerin Türkiye'de uygulanamayacağı, uygulamada ciddi sorunlar yaşanacağı ve seçilecek Cumhurbaşkanının tarafsızlığını kaybedeceği gibi hususlar dile getirilmiştir.

Gerçekten de mevzuatımız içinde özellikle mali anlamda ilk kez uygulanan hükümler içeren 6271 sayılı Cumhurbaşkanı Seçim Kanununun adaylara yardım konusunu düzenleyen ve dokuz fıkradan oluşan 14. maddesi ve Yüksek Seçim Kurulunca yayımlanan "2014 Yılında Yapılacak Cumhurbaşkanı Seçiminde Cumhurbaşkanı Adaylarına Yapılacak Yardım ve Bağışlar ile Adayların Mal Bildirimine İlişkin Usul ve Esasları Gösterir Genelge" de yer alan mali hükümler bu çalışmada ABD'de uygulanan model ile karşılaştırılarak ele alınacaktır.