Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Egemenlik Kavramı Bağlamında Uluslararası Havacılıkta İktidar İlişkileri ve Hukuk Politikası

The Law Policy and Power Relations in International Aviation Under the Sovereignty Concept

Reşat Volkan Günel

Bu çalışmada, devletlerin ve/veya muktedirlerin egemenlik kavramı altında yarattıkları iktidar ilişkilerinin uluslararası havacılık hukukunda ortaya çıkardığı bazı sorunları incelenmiştir.Klasik yaklaşımlar eleştiriye tabi tutularak, iktidarın sadece resmi veya toplumsal kurumlar ile sınırlı olmadığı, onun karmaşık doğası ve ilişkisel boyutu merkeze alınarak ifadeye çalışılmıştır.

Egemenlik, Uluslararası Sivil Havacılık, ICAO, Neoliberalizm, Biyopolitika.

The subject that I endeavour to explicate in this study will be certain issues produced by states/sovereigns in the international aviation law, under concept of sovereignty. Traditional approaches will be criticized with an attempt to explain that power is not limited with only governmental or social institutions by focusing on its complex nature and relational dimension.

Sovereignty, International Civil Aviation, ICAO, Neoliberalism, Biopolitics.

GİRİŞ

Türkiye’de ellili yıllardan başlayarak seksenli yıllara kadar son derece önemli eserlerin1 verildiği havacılık ve uzay hukuku dalında uzun zamandır yaşanan sessizlik, Türkiye’nin ekonomi politikalarıyla doğru orantılı olarak son on senedir hem yayın açısından hem de konferans organizasyonları açısından kayda değer bir külliyat ile bozulmaya başladı. Artık bazı temel konularda yeni fikirler ortaya koymak, daha önce yapılmış tanımları ters yüz etmek, hukukun bu özel dalına yeni yaklaşımlar ve mümkünse radikal eleştiriler yapmak gerekiyor. Fakat hukukun bu dinamik dalında akademik yayın yaparken sektördeki havacılık uygulamaları da büyük önem teşkil ediyor.

Bu yazıda irdelemeye çalışacağım konu, devletlerin ve/veya muktedirlerin egemenlik kavramı altında yarattıkları iktidar ilişkilerinin uluslararası havacılık hukukunda ortaya çıkardığı bazı sorunları olacak. Klasik yaklaşımlar eleştiriye tabi tutularak, iktidarın sadece resmi veya toplumsal kurumlar ile sınırlı olmadığı, onun karmaşık doğası ve ilişkisel boyutu merkeze alınarak ifadeye çalışılacaktır. Bu nedenle öncelikle egemenlik kavramının gelişimi ve günümüzde aldığı biçim çeşitli yaklaşımlarla ele alınacaktır. İkinci bölümde ise, devletlerin egemenliği ile uluslararası örgüt ilişkisinin ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü) somutlaşması, örgütün yapısı ve yetkileri kısaca tartışma konusu yapılacaktır. Konu, uluslararası hukuk çerçevesinde de kısa bir değerlendirmeye tabi tutulduktan sonra, Türkiye ve benzeri devletler esas alınarak havacılık piyasasının hegemon güçlerinin yarattığı etkileşimler bazı güncel somut örnekler üzerinden ve ilk bölümlerdeki kavramlar ışığında sonuçlandırılacaktır.

Serozan, yaptığı bir tanımda şöyle der: Nasıl ki insan, evren içindeki konumunu Kopernik ve Galilei sayesinde kavramış, canlı organizmalar içindeki yerini Darwin ve Mendel’in çalışmaları ile tanıyabilmişse, insanlık tarihi içindeki konumunu da Marx ve Engels sayesinde ilk kez sistemli bir biçimde anlayabilmiştir.2 Tanıma hemen hemen katılmakla beraber, Marx’a yapılan“tarih içindeki konumumuz” atfı, ereksel bir tarih anlayışının ürünü olarak müteaddit kalabilir. Marx’ın, hayatımızın en önemli alanlarından birini teşkil eden kapitalist üretim ilişkilerindeki (relations of production) yerimizi yadsınamaz biçimde ilk kez sistemli olarak tespit ettiği hususu aşikardır. Fakat insan ilişkilerindeki iktidar ve egemenlik mefhumu, devlet ve/veya muktedirlerin pozitif ve negatif iktidar üretimleri, sağlıklı bir şekilde daha yeni yeni ortaya koyulmaktadır. Söz konusu yeni yaklaşımların mevcut havacılık sektörüne de uygulanması gerekmektedir.