Genel Kurul- Yönetim Kurulu Arasındaki Fonksiyon/Görev Ayrılığının Türk Ticaret Kanunu ve Kurumsal Yönetim Açısından Değerlendirilmesi

Evaluation Function/Task Seperation Between General Assembly - Board of Directors in Terms of Turkish Commercial Code and Corporate Governance

Mert AKTAN

2011 yılında kabul edilen 6012 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu, şirketler hukuku alanında getirdiği birçok yeniliğin yanında pek çok tartışmalı ya da yargı kararları ile şekillenen konuyu da hükme bağlamıştır. Bu şekilde tartışılagelen ve önceki kanun döneminde belirsizliğini koruyan hususların çoğunu sonlandırmıştır. Bunlardan bir tanesi ise anonim şirkette organlar arası hiyerarşinin olup olmadığı, genel kurul ve yönetim kurulunun birbirleri karşısındaki konumları konusudur.Yeni kanun, özellikle 375. Maddesinde yönetim kurulunun devredilemez yetkilerini hüküm altına alarak genel kurul ile yönetim kurulu arasındaki işlevsel durum bakımından bu organların eşit düzeyde oldukları, işlevsel bir ayrılığa sahip oldukları ve birbirlerinin alanlarına müdahale edemeyecekleri hususlarına netlik getirmiş; her iki organın arasına da net bir çizgi çekmiştir.Bu çalışmada, kısaca organ, anonim ortaklık organları, bunların birbirleri ile ilişkisi, kurumsal yönetim bakımından işlevsel durumlarıyla devredilemez yetki ve görevleri ele alınmıştır.

Fonksiyon Ayrılığı, Kurumsal Yönetim, Devredilemez Yetkiler, Anonim Şirket Organları.

Besides bringing a lot of changes in corporate law, the new Turkish Commercial Code adopted in 2011 (TCC, no: 6102) resolves some important conflictions as well as issues tried to be answered by court decisions. By doing so, the new code has resulted most of the contradictions and unclear situations. One of the issues is the positions of general assembly, and board of directors against each other and if there is any hierarchy between them in a joint-stock company.The new code, specifically in article 375, brought non-transferable authorities that the general assembly and the board have same level, which there is not hierarchy. Furthermore, there is a functional separation between two, so they cannot interfere each other’s assigned positions where they have a non-transferable authority. Therefore, the code brought a sharp line between the two important organs.In this study, organs, organs of the joint-stock companies, relations of the organs, functional situations related to corporate governance, and non-transferable authorities are analyzed.

Functional Separation, Corporate Governance, Non-Transferable Authorities, Organs of Joint-Stock Companies.

I. ANONİM ORTAKLIK ORGANİZASYONU

Kişi, haklara sahip olabilen, borç altına girebilen ve hukuki işlemlerin tarafı olabilen bir hukuk süjesidir. Bu kişi, gerçek kişi olabileceği gibi tüzel kişi de olabilir¹. Çünkü hukukumuzda hak sahibi olabilen fiziken varolan kişiler olabileceği gibi fiziken varlıkları olmayıp da hak sahibi olabilen bir takım topluluklar ve kurumlar da mevcuttur.² İnsanların, yaşam ömürlerini ve sınırlı imkânlarını aşmak arzuları, onların bir araya gelerek özel amaçlarını gerçekleştirme istekleri, toplumsal bir olgu olarak tüzel kişilerin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Tüzel kişi, belli bir amacı gerçekleştirmek üzere örgütlenmiş kişi veya mal topluluklarıdır³. Öyleyse tüzel kişilerden bahsedebilmek için kişi ya da mal topluluğunun örgütlenmiş olması, sürekli bir amaca sahip olması, topluluğu oluşturan ya da ondan yararlanan bireylerin şahsiyetlerinden ayrılmasına hukuki olarak imkân verilmiş olması gerekir.⁴

Tüzel kişilerin medeni haklardan faydalanabilmesi ve bu haklarını kullanabilmesi, yani fiil ehliyetine sahip olmaları, onların ancak organlara sahip olmaları sayesinde olabilir⁵. Çünkü tüzel kişiler, iradelerini organları vasıtası ile kullanabilirler⁶. Organ, tüzel kişilerin ayrılmaz bir parçasıdır ve onun iradesini oluşturan, açıklayan ve iradesini yerine getiren kurullar ve kişilerdir. Organlar, şekli olarak organ sıfatını ya kanun ya da tüzükten alırlar. Fiili organ sıfatını ise fiilen elde edebilir⁷. Organlar, tüzel kişileri sadece işlemleri ile değil; aynı zamanda eylemleriyle de borç altına sokabilirler (MK. 50/2).