6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununa Göre Tehlike Sorumluluğu

Danger Liability of the Turkish Code of Obligations With the Number 6098

Güler GÜMÜŞSOY

Özellikle gelişen teknoloji ile birlikte kusur ilkesinin adaleti sağlamada yetersiz kalması sonucu kusursuz sorumluluk halleri kabul edilmiş olup, bunların başında da tehlike sorumluluğu gelmektedir. Tehlike sorumluluğu ilk defa 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe giren 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununun 71. maddesi ile genel bir düzenlemeye kavuşmuştur. 6098 sayılı TBK ile yürürlükten kaldırılan 818 Sayılı Borçlar Kanununda böyle bir düzenlemeye yer verilmemişti. Tehlike sorumluluğu hukukumuza 6098 sayılı TBK ile girmemiştir. Bu konuya ilişkin özel kanunlar mevzuatımızda bulunmaktadır. Bunların başında da Karayolları Trafik Kanunu gelmektedir.

Çalışmamızda öncelikle hukukumuzda tehlike sorumluluğunun düzenleniş biçimini, sonrasında TBK mad. 71’in uyguma şartlarını ve sonuçlarını ele alacağız.

Tehlike Sorumluluğu, Kusur İlkesi, Kusursuz Sorumluluk, İşletme, Genel Kural.

Especially with the developing technology fault liability became insufficient to ensure justice, as a resultstrict (absolute) liability situations have been accepted, and danger liability is one of them. Danger liability has been regulated for the first time in general through the article 71 of the Turkish Code of Obligations with the number 6098 which came in to force on the 1st of July 2012. Prior Turkish Code of Obligations with the number 818, which is abrogatiolegis, did not contain this kind of regulation. But this does not mean that danger liability have never been exist in Turkish law; on the contrary danger liability has set in special laws, for instance Turkish Highway Code.

This article focuses on the regulation of danger liability in Turkish law, afterwards considers the application conditions and their consequences of art. 71 of the Turkish Code of Obligations with the number 6098.

Danger Liability, Fault Liability, Strict Liability, Enterprise, General Rule.

A. TEHLİKE SORUMLULUĞUNUN ÇIKIŞ SEBEPLERİ

Hukuk sistemimize göre kural olarak kişi kusuruyla verdiği zararlardan sorumludur ve kusurlu davranışı sonucu meydana gelen zararları gidermekle yükümlüdür.“Fail, hukuka aykırı bir fiil işlemekte olduğunu biliyor veya bilmesi gerekiyorsa ve hukuka aykırı sonucu istiyorsa ya da hukuka uygun hareket etme imkânına sahip iken böyle hareket etmemişse kusurludur.”¹

Haksız fiil sorumluluğu için kural olarak failin kusurunun varlığı aranmakla birlikte, kişilerin yalnızca kusuruyla verdikleri zararlardan sorumlu tutulmaları adaleti sağlamada yetersiz kalmaktadır. Bu sebeple hukukumuzun temel sorumluluk sebebi olan kusur sorumluluğuna istisnalar getirilmiş ve kusursuz sorumluluk halleri kabul edilmiştir. Özellikle teknolojinin gelişmesiyle birlikte ekonomik ve sosyal sebeplerle kusur ilkesi yetersiz kalmıştır. Bu da kusursuz sorumluluk alanlarının genişletilmesini bir zorunluluk haline getirmiştir.

Kusur aranmayan sorumluluk hallerini ifade etmek amacıyla objektif sorumluluk veya sebep sorumluluğu ifadeleri kullanılmaktadır. Zira bu zararlarda sübjektif şart olan kusur aranmaz.²