Yargıtay Kararları Işığında Tacirlerin Ahlâka Aykırı Cezai Şartın İptalini veya Tenkisini İsteyebilmeleri

Ferhat ERÇİN

I. Giriş

Günümüzde, ticari nitelikteki satım sözleşmelerinde, başta inşaat sözleşmeleri olmak üzere eser (istisna) sözleşmelerinde, kredi sözleşmelerinde cezaî şart kurumuna çok yaygın biçimde rastlanılmaktadır¹. Yine, büyük alışveriş merkezlerindeki işyeri kira sözleşmeleri, franchise sözleşmeleri, bayilik sözleşmeleri, satış noktası yeri sözleşmeleri gibi pek çok akitte cezaî şart yaygın şekilde uygulanmaktadır.

Sözleşme serbestliği ilkesi, kişilerin akit yapma özgürlüğünü ortaya koymaktadır². Bu ilkeye dayanılarak uygulamada, çoğu kez tacirler hakkında ağır ve ezici, ekonomik yıkıma neden olacak koşulların, cezaî şart olarak düzenlendiği görülmektedir. Sözleşmelerin taraflarından iktisadi açıdan güçlü olanlar, piyasa koşullarını lehlerine kullanarak, karşı tarafa çok ağır cezaî şartları kabul ettirmektedirler.

Bu çalışmada, cezaî şart kurumu kavramsal olarak ele alınıp, incelenmeyecektir. Sadece tacirlerin, cezaî şartın indirilmesini talep edemeyeceği yönündeki Türk Ticaret Kanunu (TTK.) hükmünün, Yargıtay tarafından nasıl yorumlandığı ve ilgili Yargıtay kararlarının ışığı altında, tacirlerin hangi şartlarda cezaî şartın iptalini veya tenkisini talep edebilecekleri hususu ortaya konulacaktır³. Böylece, uygulamacılara yol gösterilmesi amaçlanmaktadır.