Avrupa Enerji Şartı Antlaşmasının Onaylanmamış Olmasının Hakem Mahkemesinin Yetkisi Üzerindeki Etkileri: Yukos Davası

Ebru AY

Avrupa Enerji Şartı Antlaşması’na ve Birleşmiş Milletler Ticaret Hukuku Komisyonu (United Nations Commission on International Trade Law-UNCITRAL) Tahkim Kurallarına uygun olarak toplanan ve L. YvesFortier, Charles Poncet ve Stephen M. Schwebel'den oluşan Hakem Heyeti 30 Kasım 2009 tarihinde Lahey'de, heyetin yetkisine ilişkin üç önemli ara karar vermiştir¹. Bu kararların ortak noktası, Rus Parlamentosu'nun Avrupa Enerji Şartı Antlaşması’nı henüz onaylamamış olmasına rağmen Rusya Federasyonu'nun Avrupa Enerji Şartı Antlaşması ile bağlı olduğunu belirtmeleridir.

Söz konusu tahkim davasında,YukosUniversalLimited, HulleyEnterprisesLimited ve VeteranPetroleumLimited şirketleri davacı tarafında yer almaktadırlar. Dava, bundan sonraki açıklamalarımızda kısaca, YukosOil Company v. Rus Federasyonu olarak anılacaktır. Aslında davacı tarafta birçok şirket olmasına rağmen sadece Yukos adını kullanmamızın sebebi, Güney Kıbrıs Rum Kesimi tâbiiyetindeki HulleyEnterprises ve VeteranPetroleumLimited şirketleri ve Man Adası tâbiiyetindeki YukosUniversalLimited Şirketi, YukosOilCompany'nin (“Yukos”) hissedarları olmalarıdır. Ayrıca bu üç ara karar büyük benzerlik taşımaktadır ve aynı Hakem Heyetince henüz esasa ilişkin bir karar verilmemiştir.

Yukos'un toplam yüzde altmışından fazlasına² sahip olan söz konusu üç şirket Rusya Federasyonu'na karşı 3 Şubat 2005³'de Enerji Şartı Antlaşması’na dayanarak üç tahkim davası açmışlardır. Davacılar, Rusya Federasyonu'nun hukuka aykırı bir şekilde yatırımlarına el koyduğunu ve ayrımcılık yaptığını belirterek, kayıplarından dolayı Rusya Federasyonu'ndan tahkim yargılamasında bugüne kadar istenilen en büyük rakam olan yüz milyar Amerikan Doları⁴ tutarında bir tazminat istemişlerdir.