Türk Hukukunda Özel Bilirkişilik Uygulaması (CMK m.67/6; HMK m.293)
Application of Private Expertise in Turkish Law
Yahya Deryal
Resmi bilirkişiler, mahkemece görevlendirilirler ve bilirkişilik yapmak zorundadırlar. Özel bilirkişiler, tarafların talebi üzerine rapor hazırlarlar. Bu rapor bir delil olarak taraflarca mahkemeye sunulur. Özel bilirkişilik, Türk hukuku için yeni sayılabilecek bir kurumdur (CMK m.67/6; HMK m.293).
Taraflarca seçilen özel bilirkişiler, hakim veya tarafların talebi ile mahkemeye çağrılır ve kendilerine sorular sorulabilir. Hem hukuk usulünde hem de ceza usulünde bu ilke aynıdırUsul kanunlarımız, hukuki konularda resmi bilirkişi görevlendirilmesine izin vermez Fakat kanun, hukuki konularda özel bilirkişi durumundan bahsetmez. Kanaatimce, taraflar hukuki konularda uzman görüşüne başvurma imkanına sahiptir.Türk hukuku için yeni bir kurum olan özel bilirkişilik, bu yapısıyla bilirkişilik problemlerine yeni bir boyut ekleyecek gözükmektedir.
Bilirkişi, Resmi Bilirkişi, Özel Bilirkişi, Taraflarca Seçilen Bilirkişi, Uzman Görüşü, Usul Hukuku.
Official experts are appointed by the court and are required to do expertise. Private experts prepare a report on demand by the parties. Such a report is submitted to the court as evidence by the parties. Private expertism is a relatively new institution in the Turkish Law (CMK m.67 / 6; HMK m.293).
Private experts appointed by the parties are called to the court by judge sort here quest of the parties and questions might be asked to them. This principle is the same in both the Law of Civil Procedure and the Law of Criminal Procedure.The Turkish Procedural Laws does not allow official experts to provide expertise on legal issues. But, it says nothing about private expertise on legal issues. In my opinion, the parties may apply to expert opinion on legal issues.With this characteristic, private expertise as a new institute on to the Turkish Law seems to add a new dimension to the issues of expertism.
The Expert, Official Expert, Special Expert, Expert Appointed by the Parties, Expert Opinion, Procedural Law.
I. “RESMİ BİLİRKİŞİLİK” VE “ÖZEL BİLİRKİŞİLİK” AYRIMI
Yargı organlarının ihtiyaç duyması halinde, özel veya teknik bilgi gerektiren konularda onlara yardımcı olmak üzere kanunla görevlendirilmiş uzman kişi ve kurumlara "resmi bilirkişi" denilmektedir1. Bir başka tanıma göre, özel bir mesele ile ilgili olarak oy ve görüşünü beyan etmek üzere tayin edilmiş bilirkişilere, resmi bilirkişi adı verilmektedir2.
Resmi bilirkişiler için bu faaliyet hem resmi bir görev hem de yasal bir yükümlülüktür. Yargıtay’ın tespiti ile “resmi bilirkişiler, çekinme ve yasaklık gibi nedenler yoksa bilirkişiliği kabul zorundadırlar”3. Bu bakış açısıyla resmi bilirkişiler, yasal nedenler/mazeret dışında bilirkişilik görevini reddetme hakkı bulunmayan kimseler demektir.
Mülga HUMK m.278/I’de ifade edildiği gibi, bilgisine başvurulacak hususu bilmeksizin sanatını icra etmesi mümkün olmayan ve açıkça sanatını icra eden kimseler için de, bilirkişilik görevini kabul etme yükümlülüğü söz konusudur.
